افسردگی نوعی اختلال روانی است که می‌تواند سلامتی جسمی و زندگی فرد را تحت شعاع قرار دهد. این مشکل روانی، هم در زنان و هم در مردان بروز می‌کند؛ اما علائم افسردگی در مردان با علائم این اختلال در زنان، متفاوت است.
گاها باور‌های غلط و نگرش‌های منفی در جامعه، باعث می‌شود که مردان نتوانند آنطور که باید، احساسات خود را به زبان آوردند و از مشکلات و عواطفشان صحبت کنند. در این مقاله، قصد داریم شما را با علائم افسردگی در مردان، علت‌های بروز آن و راه‌های درمانی آشنا نماییم. با ما همراه باشید…
علائم افسردگی شدید در مردان چه چیزهایی است؟
سرکوب و نادیده گرفتن احساسات در مردان، بسیار بیشتر از زنان است. آمار‌ها نشان می‌دهند که تقریبا 50% مردانی که به افسردگی دچار هستند، برای درمان آن اقدام خاصی انجام نمی‌دهند. زمانی که فرد دچار افسردگی است، نادیده گرفتن مشکلات، نه تنها دردی دوا نمی‌کند، بلکه می‌تواند این اختلال را وارد فاز جدی تری کند.
بنابراین، مهم است که اگر با چنین اختلالی سر و کار دارید، علائم آن را بدانید و در صورت نیاز، برای دریافت خدمات مشاوره فردی، اقدام نمایید. هر چه زمان تشخیص و شروع درمان، به شروع افسردگی نزدیک‌تر باشد، مهار کردن آن راحت‌تر است و فرد با سرعت بیشتری می‌تواند به زندگی عادی برگردد.
برخی از شناخته شده‌ترین علائم افسردگی در مردان عبارتند از:
زیاد یا کم خوابیدن در طول روز
خیلی زود از خواب بیدار شدن، دیر خوابیدن، خیلی زود خوابیدن و خیلی دیر از خواب بیدار شدن، یکی از علائمی است که در مردانی که به افسردگی دچارند، دیده می‌شود. خواب ما یکی از مهم‌ترین بخش‌های روزمان است. اگر خواب خوب نداشته باشیم، در زمان بیداری نمی‌توانیم از تمام انرژی خود استفاده کنیم.
اگر برای مدت زمان زیادی است که در طول خواب زیاد غلت می‌زنید و از دائما از خواب بیدار می‌شوید، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کرده و علت آن را جویا شوید.
بروز مشکل در رابطه جنسی
اکثر مردانی که به افسردگی دچار هستند، در رابطه زناشویی خود مشکل دارند. کم بودن تعداد رابطه جنسی در طول هفته و پایین بودن کیفیت آن، از جمله دلایلی است که می‌توانند زندگی مشترک را با مشکل مواجه کنند.
معمولا در جلسات مشاوره خانواده، درباره تعداد و کیفیت رابطه زناشویی سوالاتی مطرح می‌شود. از آن جایی که کیفیت زندگی زناشویی و افسردگی در مردان رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند، بهبود یکی از این معضلات، می‌تواند به بهبود دیگری کمک کند.
خستگی بی‌دلیل
خستگی، بی‌حالی، کندی حرکت، کاهش فعالیت‌های جسمی و… می‌توانند از علائم افسردگی باشند. این خستگی، بیشتر به دلیل از دست رفتن بیش از حد انرژی فرد است که در نتیجه حال بد او اتفاق می‌افتد.
البته، خستگی می‌تواند از علائم یکی از بیماری‌های جسمی باشد. چنانچه برای مدت زمان زیادی است که این حس را تجربه می‌کنید، بهتر است جهت انجام معاینه و آزمایش‌های لازم، به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید.
دردی که قسمت عمده آن در کمر و شکم است
افسردگی می‌تواند منجر به بروز علائم گوارشی نظیر اسهال یا یبوست شود. همچنین، افرادی که افسرده هستند، معمولا از درد کمر شکایت می‌کنند و پشتشان کمی خمیده و قوز است. علت بروز این درد‌ها در افراد افسرده، می‌تواند به دلیل احساس بدی باشد که تجربه می‌کنند. این احساس می‌تواند به مرور زمان، به صورت دلدرد و درد کمر نمود پیدا کند.
بداخلاقی و خشم
در برخی از مردان افسرده، احساسات منفی به صورت بد اخلاقی و پرخاشگری در می‌آید. البته، ممکن است فرد پس از دچار شدن به افسردگی، غمگین و ناراحت به نظر برسد؛ اما در حالت کلی، آستانه تحمل مردان افسرده بسیار پایین است و به محض اینکه اتفاقی خارج از حد تصورشان رخ دهد، ممکن است با پرخاشگری و خشم، با این اتفاق برخورد کنند.
خودخوری و افکار منفی‌ای که مسکوت می‌مانند، از دلایل بروز خشم و پرخاشگری در مردان افسرده به شمار میروند. یکی دیگر از دلایل بروز خشم، این است که این افراد سعی می‌کنند قوی و محکم به نظر برسد و برای اینکار، به داد و فریاد متوصل می‌شوند.
هرچه فشار بر روی مردان افسرده بیشتر شود، عصبانیتشان بیشتر می‌شود. همچنین، وجود خشم و پرخاشگری می‌تواند منجر به فاصله گرفتن از اعضای خانواده و ایجاد مشکل در محیط کاری یا دوستانه شود.
کجخلقی و لج کردن
یکی دیگر از علائم افسردگی در مردان، لجوج و غیر قابل انعطاف بودن آن هاست. لجاجت با خشم و عصبانیت فرق دارد. افراد افسرده‌ای که لجوج هستند، نمی‌توانند خود را به راحتی با شرایط پیش آمده، سازگار نمایند. علاوه براین، کج خلقی می‌تواند باعث انزوا و گوشه گیری فرد شود. در این شرایط، احتمال اینکه پس از ارائه یک موقعیت یا پیشنهاد کاری خوب از آن‌ها جواب منفی بشنوید وجود دارد.
یک ضرب المثل معروف می‌گوید: “تا کاری را شروع نکنی، شکست نمی‌خوری!”. لجاجت در افراد افسرده، می‌تواند به دلیل به وجود آمدن یک مکانیزم دفاعی در این افراد باشد که سعی دارد آن‌ها را از شکست و اتفاقات بد دور کند. این افراد، تنها یک روی این ضرب المثل را می‌بینند و به دلیل ترس از شکست، شانس موفق شدن را از خودشان دریغ می‌کنند.
بروز مشکل در تمرکز کردن
معمولا افرادی که به افسردگی دچارند (چه مرد و چه زن) در تمرکز کردن مشکل دارند. دلیل این امر این است که ذهن این افراد، دائما با افکار منفی پر می‌شود و حتی در زمانی که در حال انجام کاری هستند، جنبه‌های بد و منفی و احتمال شکست را مرور می‌کنند.
به همین دلیل است که تا زمانی که فرد با افسردگی دست و پنجه نرم می‌کند، نمی‌تواند استعداد‌های خود را آنطور که باید شکوفا کند.
استرس و اضطراب
یکی از نشانه‌های افسردگی بالینی در مردان، استرس و اضطراب است. محققان بر این باورند که داشتن استرس زیاد، می‌تواند تعادل هورمونی و شیمیایی مغز را به هم ریخته و او را درگیر افسردگی کند.
وسواس فکری، ناامیدی، بی‌قراری، درد در قسمت قفسه سینه، تپش قلب و سردرد می‌توانند از عواقب استرس و اضطراب زیاد باشد. چنانچه فرد افسرده‌ای با استرس زیاد مواجه است، باید هر چه زودتر برای رفع این مشکل اقدام نماید؛ چرا که ممکن است فرد برای کنترل این رفتار، دست به اقدامات پرخطری مانند مصرف مواد مخدر یا نوشیدنی‌های الکلی بزند و یا در فعالیت‌های پرخطر شرکت نماید.
بروز مشکل در تصمیم گیری
به طور معمول، از آن جایی که ذهن افراد افسرده با افکار منفی پر می‌شود، پردازش اطلاعات به صورت درست، برایشان دشوار است. به همین دلیل است که افراد افسرده، معمولا تصمیمات درستی نمی‌گیرند.
این مشکل زمانی به اوج خود می‌رسد که فرد مجبور است برای مسائل مهم و جدی زندگی، تصمیم بگیرد و به آن عمل کند.
داشتن افکار خودکشی
با اینکه آمار خودکشی در زنان افسرده بیشتر از مردان افسرده است، اما فکر به خودکشی در مردان 4 برابر بیشتر است! هر چه سن فرد بالاتر می‌رود، احتمال اینکه تصمیمات بدی برای پایان زندگی خود بگیرد، بیشتر می‌شود.
دلیل داشتن فکر خودکشی این است که فرد، با وجود اینکه بسیار ارزشمند است، اما نمی‌تواند ارزش خود را به درستی متوجه شود و برای ثابت کردن خود، تلاش کند. همچنین، کنار آمدن با شرایط بد و رهایی از این شرایط، برای افراد افسرده سخت‌تر از افراد عادی است.
کاهش یا افزایش وزن شدید
معمولا مردان در زمان افسردگی، توجهی به داشتن وزن ایده آل خود ندارند. برخی از مردان، در زمان بروز افسردگی، کم اشتها شده و از خوردن غذا و نوشیدنی‌های مفید خودداری می‌کنند و برخی دیگر، بیشتر از حد مورد نیاز بدنشان، غذا می‌خورند.
دلایل بروز علائم افسردگی در مردان چیست؟
مشکلات جسمی و روانی، اجتماعی، خانوادگی و داشتن زمینه ارثی افسردگی، می‌توانند به بروز این اختلال کمک کنند. علاوه براین، تجربه اتفاقات دردناک و استرس‌زا نیز می‌تواند یکی از دلایل بروز افسردگی باشد. به طور کلی، هر حادثه و اتفاقی که فرد را از نظر جسمی و روحی به درماندگی برساند، احتمال افتادن در چاه افسردگی را افزایش می‌دهد.
برخی از دلایل دیگری که در بروز اختلال افسردگی در مردان دخیل هستند، عبارتند از:
- سوء استفاده جنسی یا روانی در کودکی
- اعتیاد (به مواد مخدر، الکل و…)
- قرار گرفتن در پروسه ترک اعتیاد
- تنها شدن در زمان پیری
- استرس و فشار‌های روانی شدیدتر از حد تحمل فرد
- عدم دریافت حمایت از سوی خانواده یا اجتماع
- بروز مشکل در زندگی زناشویی یا خانوادگی
- نرسیدن به اهداف و آرزوها
- تغییر شغل یا اخراج شدن
- شروع خدمت سربازی
- بروز مشکلات مالی سنگین
- از دست دادن عزیزان
- زیاد شدن مسئولیت (خانوادگی، شغلی و…)
- بازنشسته شدن
- از دست دادن آزادی و استقلال فردی
چنانچه بتوان افسردگی را در همان مراحل اولیه تشخیص داد و درمان آن را شروع نمود، شانس اینکه فرد بتواند زودتر از حد معمول به زندگی عادی برگردد وجود دارد.
چه درمان‌هایی برای افسردگی مردان وجود دارد؟
در جوامعی مثل جامعه ما، هنوز هم حرف زدن درباره افسردگی از جانب مردان به درستی رواج نیافته و برخی از افراد تصور می‌کنند صحبت درباره این مشکل، نشان دهنده ضعف است و نباید آن را مطرح کنند. مهم است که پس از مشاهده علائم اولیه افسردگی، برای دریافت خدمات مشاوره، به نزدیک‌ترین روانشناسی که در نزدیکی محل زندگی‌تان حضور دارد، مراجعه کرده و از او بخواهید برای حل این مشکل، به شما کمک کند.
عزیزانی که در تهران سکونت دارند، با مراجعه به بهترین روانشناس تهران، می‌توانند مشکل خود را مطرح کرده و از بهترین خدمات ممکن استفاده نمایند.
اگر بتوانید روند درمان را زودتر شروع کرده و برای حل مشکل خود مصمم باشید، با سرعت بیشتری این اختلال را از بین می‌برید و انرژی و امید را به زندگی خود برمی گردانید.
برای درمان مشکل افسردگی، در کنار درمان دارویی، درمان‌های دیگری مانند تغییر شیوه زندگی، گفتار درمانی و… را تجویز می‌کنند. ترکیب این درمان‌ها، به فرد کمک می‌کند تا هم از نظر ذهنی و هم از نظر عاطفی، برای پذیرش زندگی خود آماده شود و از زاویه درست تری به مسائل نگاه کند.
برخی از شناخته شده‌ترین درمان‌ها برای برطرف کردن علائم افسردگی در مردان عبارتند از:
1. رواندرمانی
شرکت در جلسات رواندرمانی برای مردان کمی مشکل است. معمولا افراد در چنین شرایطی، احساس خوبی نسبت به صحبت درباره مشکلات خود با یک فرد غریبه را ندارند.
این نکته را فراموش نکنید که جلسات رواندرمانی، با حفظ محرمانگی اطلاعات بیمار انجام می‌شود شما می‌توانید با خیال راحت، مشکلات خود را عنوان کنید. فراموش نکنید که صداقت و درستی کلام شما، بر روی روند درمانتان تاثیر می‌گذارد. از طرف دیگر، صحبت کردن چهره به چهره و بیان مشکلات، به مرور زمان به شجاعت و عزت نفس شما می‌افزاید و باعث می‌شود مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت نمایید.
در طول جلسات رواندرمانی، درمانگر با استفاده از تجربه و مهارت خود، علت‌های بروز افسردگی در فرد را شناسایی کرده و برای حل آن‌ها، مرحله به مرحله جلو می‌رود
2. دارو درمانی
درمان‌های دارویی می‌توانند به حل مشکلات هورمونی مغز و علائمی که فرد افسرده تجربه می‌کند، کمک کرده و به مرور زمان، آن‌ها را رفع نمایند. دقت کنید که دارو درمانی به تنهایی برای حل مشکل افسردگی کافی نیست. در کنار مصرف دارو، می‌بایست شیوه زندگی و تفکر فرد تغییر کند و این کار، تنها توسط یک روانشناس یا درمانگر ماهر و با تجربه صورت می‌گیرد.
3. درمان‌های گیاهی
برخی از گیاهان، خاصیت دارویی داشته و می‌توانند به درمان علائم افسردگی در مردان کمک کنند. البته، مصرف این گیاهان تنها به شرطی جایز است که در اندازه صحیح استفاده شوند و فرد از اثرات و عوارض جانبی آن‌ها مطلع بوده و مطمئن باشد که مصرف آن‌ها، به او آسیبی نمی‌رساند یا بیماری‌هایی که در حال حاضر به آن‌ها دچار است را تشدید نمی‌نماید.
یادتان باشد که گیاهان دارویی را تنها می‌توانید با صلاحدید و تایید پزشک یا روانپزشکتان مصرف نمایید.
برخی از گیاهان دارویی که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند عبارتند از:
- سنبل الطیب
- زعفران
- برگ درخت چای
4. درمان‌های خانگی
علاوه بر موارد بالا، برخی از مواد و خوراکی‌ها وجود دارند که می‌توانید برای کم کردن علائم افسردگی، آن‌ها را تحت نظر پزشکتان مصرف نمایید. این خوراکی عبارتند از:
- مخمر آبجو
- هل
- جوز
- بادام هندی
- سیب
- روغن ماهی
- عسل
- مارچوبه
- مرغ
5. طب سنتی
در طب سنتی ایرانی، برای درمان افسردگی، راهکارهای مختلفی ارائه شده است. برخی از این راهکارها عبارتند از:
- خوردن و آشامیدن غذاها و نوشیدنی‌های خوشمزه و مطبوع؛
- استشمام بوی خوش (مانند گلاب، گل مریم، خیار و لیمو و…)؛
- مصرف گیاه بادرنجبویه؛
6. تغییر در شیوه زندگی
یکی از مهم‌ترین راهکارها برای درمان افسردگی در مردان، این است که سبک زندگی تغییر کند. محیط پیرامون، دوستان و فعالیت‌هایی که فرد در طول روز انجام می‌دهد، بر روی روحیات او تاثیر مستقیم می‌گذارند. از این رو، برای درمان، توقف و جلوگیری از پیشرفت افسردگی، می‌توان از برخی از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- ورزش منظم؛
- به موقع و به اندازه غذا خوردن؛
- خوردن مایعات کافی در طول روز؛
- داشتن خواب کافی؛
- مدیریت و کنترل استرس؛
- تمرین کردن برای کمک گرفتن از دیگران.
جلوگیری از افسردگی در مردان
هیچ راه مطمئن و جامعی برای جلوگیری از افسردگی وجود ندارد؛ چرا که در بسیاری از مواقع، بروز این اختلال کاملا از کنترل فرد خارج است. اما به طور کلی، با انجام برخی از راهکارها، می‌توانید آستانه تحمل و اعتماد به نفس خود را افزایش داده و احتمال بروز یا تشدید افسردگی را کمتر کنید.
برخی از راهکارها برای پیشگیری از افسردگی عبارتند از:
- گذراندن وقت با اعضای خانواده و دوستانی که به شما انرژی مثبت می‌دهند و دوری کردن از افرادی که شما را با احساسات منفی نسبت به خود یا دیگران پر می‌کنند.
- مراجعه به روانپزشک یا مشاور به محض دیدن اولین علائم افسردگی؛
- داشتن سبک زندگی سالم؛
- مصرف ویتامین‌های مورد نیاز بدن نظیر ویتامین D، B6، B3، B12، C، E، B9.