افزایش عزت نفس تنها در کنار عشق، آرامش و رشد رخ می دهد و بدون این که تلاش، هرگز عزت نفس تان اوج نخواهد گرفت. حضور عزت نفس سالم بر انگیزه، سلامت روان و کیفیت کلی زندگی تاثیرگذار است. در این حال، عزت نفس بالا یا خیلی پایین مشکل ساز می شود. پس درک بهتر از عزت نفس منحصربه فرد و ایده آل می تواند به حفظ تعادل بسیار کمک کند.
افزایش عزت نفس زمانی معنا پیدا می کند که داروی اصلی تمام مشکلات شناخته شود. ردپای تمام مشکلاتی که در مسیر زندگی با آن روبرو می شود به عزت نفس برخورد می کند.
عزت نفس چیست؟
در علم روانشناسی، اصطلاح عزت نفس به ارزش شخصی ساخته شده در احساسات ذهنی گفته می شود. به عبارت دیگر، عزت نفس به این معناست که شما چقدر فارغ از هر شرایط، از خود قدردانی می کنید و خود را دوست دارید؟ این حس تحت تاثیر عوامل زیادی قرار دارد، مانند اعتماد به نفس، احساس امنیت، هویت، حس تعلق، و احساس شایستگی. اصطلاحات دیگری هم به جای عزت نفس به کار می رود، مانند احترام به خود، ارزش به خود که کاملا مشخص می شود منظور از این واژه چیست. افرادی که از عزت نفس پایین برخوردار هستند میتوانند با مراجعه به مشاوره روانشناسی بر این مشکل غلبه کنند.
حس درونی خود را شناسایی کنید!
افراد دارای عزت نفس سالم:
- دارای درک کاملی از مهارت های خود
- قادر به برقراری روابط سالم با دیگران
- دارای انتظارات واقع بینانه و مناسب از خود و توانایی های خود
- درک نیازهای خود و قابلیت بیان کردن آن
افراد دارای عزت نفس پایین:
- دید کاملی به توانایی‌های خود ندارند و ممکن است در تصمیم‌گیری دچار شک شوند.
- انگیزه لازم برای امتحان کردن چیزهای جدید را ندارند و معتقد نیستند که می توانند به هدف خود برسند.
- توانایی لازم برای بیان کردن نیازها و مشکلات خود را ندارند.
- این دسته از افراد سطح پایینی از اعتماد به نفس را تجربه می‌کند و احساس می کنند دوست نداشتنی و بی ارزش اند.
افراد دارای عزت نفس بیش از حد بالا:
- بیش از حد مهارت‌های خود را ارزیابی می کنند.
- حس می کنند باید موفق شوند حتی بدون توانایی هایی که باور خود را بتوانند تقویت کنند.
- مدام با مسائل مربوط به رابطه درگیر هستند و مانع پیشرفت شخصی خود می شوند. اما خود را کاملا متعهد می‌دانند.
راه های افزایش عزت نفس؛ 5 راه قطعی و کارساز
در اینجا چندین راه برای افزایش عزت نفس را بررسی می‌کنیم:
1.اولین قدم با شناسایی باورهای منفی و به چالش کشیدن آن
خیلی خوب به افکار خود توجه کنید. به عنوان مثال، اگر فکر می کنید فرد باهوشی نیستید که کار خاصی را انجام دهید یا این که هیچ دوستی ندارید، به دنبال شواهدی باشید که با این افکارتان مغایرت داشته باشد. این شواهد را بنویسید و به آنها نگاه کنید تا در ذهنتان ایجاد شود که باورهای منفی شما اصلاً درست نیست.
2.نکات مثبت درباره خود را مشخص کنید.
ایده خوبی است که ویژگی‌های مثبت خودتان را بنویسید و هر زمانی که با احساس ضعف روبرو شدید به آنها نگاه کنید و به خود یادآوری کنید که چیزهای خوبی در وجود شما نهفته است. یادآوری ویژگی های مثبت به بهبود عزت بسیار کمک می کند و با جایگزین کردن جملات تکرارشونده منفی مانند “من به اندازه کافی خوب نیستم” و “من یک شکست خورده ام” به “من می توانم این مشکل را شکست دهم” به افزایش اعتماد به نفس خود کمک کنید.
3.خلق روابط مثبت و دوری از افراد منفی
آیا تا به حال متوجه شدید، برقراری رابطه با افراد خاص می تواند احساس شما را بهتر کند. اگر حس می کنید رابطه شما با فردی باعث ایجاد حس بد در وجودتان می شود سعی کنید از آن فرد دوری کنید و با برقراری ارتباط با افراد دارای حس خوب، بهبود عزت نفس خود را تجربه کنید.
4. به اندازه کافی استراحت کنید!
لازم نیست در طول روز شما یک فرد کامل باشید. همیشه نباید حس خوبی نسبت به خود داشته باشید. این اجازه را به خود بدهید که در ساعتی از روز استراحت کنید. چرا که عزت نفس شما در شرایط مختلف و ساعات روز متفاوت است.
تنها نکته مهم این است که به خود زیاد سخت نگیرید و با خود مهربان باشید. همچنین از انتقاد از خود نسبت به دیگران کاملا دوری کنید. این کار باعث ایجاد دیدگاه های منفی می‌شود و آنها را تقویت می کند.
5.قاطع باشید و نه گفتن را یاد بگیرید.
افراد دارای اعتماد به نفس پایین اغلب به خود سخت می گیرند و توانایی نه گفتن به دیگران را ندارند .همچنین در محیط خانه یا محل کار بیش از حد سنگین هستند. چرا که دوست ندارند از هیچ کس هیچ چیزی را امتناع کنند. این شرایط باعث افزایش استرس و عدم مدیریت آن می شود.
پس سعی کنید با قاطعیت به بهبود عزت نفس بپردازید و خود را باور داشته باشید.
چه عواملی باعث پایین آمدن عزت نفس می‌شود؟
عزت نفس پایین تا حدودی زیادی به عدم کیفیت زندگی مربوط می شود. در موارد زیر به عامل های تاثیرگذار بر کاهش عزت نفس می پردازیم:
- انتقاد های منفی مداوم از خود باعث ماندگاری احساساتی مانند غم، افسردگی، اضطراب، خشم، شرم و گناه می‌شود.
- وجود مشکلات یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر کاهش عزت نفس است. به عنوان مثال، برخی ها ترجیح می‌دهندرفتارهای نامعقول دیگران را تحمل کنند تا روابط و دوستی‌شان حفظ بماند.
- شک داشتن به توانایی‌ها و ارزش‌های خود.
- ترس از قضاوت ممکن است شخص را از انجام بسیاری از فعالیت ها خودداری کند. چرا که مدام می ترسد مورد قضاوت منفی دیگران قرار گیرد.
- انعطاف پذیری بسیار پایین باعث می شود به سختی با یک رویدادهای چالش‌برانگیز زندگی کنار بیایید.
- اعتماد به نفس پایین باعث می‌شود خود را در معرض آسیب بیشتری قرار دهید و دست به مصرف مواد مخدر یا خودکشی بزنید.
تاثیرات عزت نفس پایین بر شخصیت؛ نابودی کامل!
عزت نفس همان خلق و خوی فرد است. پس هر فکری در مورد خود می کنید روی عزت نفس تاثیر می گذارد. حال عزت نفس پایین چه بلایی بر سر شخصیت می آورد؟
در موارد زیر با تاثیرات منفی عزت نفس پایین روی شخصیت فرد می پردازیم:
- خلق احساسات منفی و تجربه بیشتر غم، اضطراب، ترس، تنهایی، استرس و حتی افسردگی
- افکار حاصل از پایین بودن عزت نفس باعث متنفر شدن از خود می شود.
- مدام احساس بی ارزشی در وجودتان ایجاد می شود و ویژگی های مثبت دیگران را از نظر خود غیرقابل دستیابی می دانید.
- مدام فکر می‌کنید، با شکست روبه رو می شویم و این تفکر را با عدم تمایل به امتحان کردن چیزهای جدید همراه است.
- حساسیت به کمال گرا بودن موجب می شود نسبت به خود راضی نشوید و به این فکر کنید که به اندازه کافی خوب نیستید.
- احساس عدم ارزشمند بودن موجب کاهش انرژی می شود و خود را از موارد اصلی زندگی و مراقبت از خود مانند خواب، تغذیه، ورزش چشم پوشی می کنید.
تقویت عزت نفس در کودکان
آیا تا به حال متوجه شده اید، بچه ها احساس خوبی به خود ندارند. این احساس اغلب عزت نفس توصیه می شود. کودک شما چگونه است؟ در کنار تقویت عزت نفس خود حتما عزت نفس کودکتان را هم در نظر بگیرید تا از بروز بحران های پیش روی اش پیشگیری کنید.
کودکان دارای عزت نفس
- احساس دوست داشتن و پذیرفته شدن
- احساس اعتماد به نفس بالا نسبت به توانایی های خود
- احساس غرور می کنند.
- درباره خودشان فکر های مثبتی دارند.
- خودشان را باور دارند.
کودکان دارای عزت نفس پایینی
- نسبت به خود انتقاد می کنند و به خود سخت می گیرند.
- حس می کنند نسبت به بچه های دیگران خوب نیستند.
- همیشه به زمان هایی که با شکست مواجه شده اند، فکر می کنند.
- عدم اعتماد به نفس
- شک می کنید که آنها می توانند کارهای خوبی انجام دهند.
بهترین راهکار عزت نفس کودکان، خلق آینده ای بهتر!
حال چگونه والدین عزت نفس کودکان خود را افزایش دهند؟ هر کودکی متفاوت است و افزایش عزت نفس برای کودکان ممکن است راحت تر از بقیه باشد.
به مواردی می پردازیم که والدین می توانند با کمک آن احساس خوب را در کودک خود ایجاد کنند:
- کودک خود را یاری کنید تا کارها را یاد بگیرد.
- هنگام آموزش هر کاری، ابتدا به کودک نشان دهید و به او کمک کنید تا به خوبی بتواند کار را اجرا کند.
- فرصت دهید کودک هنگام انجام هر کاری اشتباهات خود را انجام دهد و این اطمینان را دهید که فرصتی برای یادگیری دارد.
- فرزند خود را تحسین کنید، البته این کار را باید عاقلانه انجام دهید.
- الگوی خوبی برای او باشید.
- مدل سازی نگرش مناسب نیز بسیار اهمیت دارد. مثلاً هنگامی که یک کار را با شادابی خاصی انجام می دهید، او هم یاد می گیرد.
- ممنوعیت انتقادات شدید پیام هایی که بچه ها در مورد خود از دیگران می شنوند. مثلاً از تکرار کلمات تند مانند “شما خیلی تنبل هستید” خودداری کنید.نتیجه گیری
همیشه افراد دارای عزت نفس بالا احساسات درون شان آنها را برای انجام کارهای جدید فرا می خواند و برای رسیدن به اهدافشان برنامه ریزی دقیقی دارند. اما کسانی که با کمبود عزت نفس مواجه هستند بیش از حد خودشان را به چالش می کشانند. اگر احساس می کنید برای افزایش عزت نفس به نگاه مثبت تری نیاز دارید حتما از مشاورین حرفه ای در این زمینه کمک بگیرید تا دقیق تر در این راه قدم بردارید.
انتخاب مشاوره روانشناسی از نظر خیلی ها بسیار سخت است؛ مخصوصا این روزها افراد زیادی در این زمینه فعالیت دارند. مشاوره فردی ای که بتواند شما را در این راه به خوبی راهنمایی کند، بسیار کم است. پس قبلا مراجعه، حتما بهترین روانشناس تهران را شناسایی کنید. انتخاب روانشانس ایرانی خارج از ایران دارای تجربه بالا و سابقه درخشان هم، یک ایده بسیار خوب است و اصلا اهمیتی ندارد روانشناس در کدام شهر یا کشور حضور دارد؛ تنها ویژگی های مهم آن اهمیت دارد.