مواد کند کننده به‌طورکلی موادی هستند که انگیختگی را کاهش می‌دهند و عملکرد دستگاه عصبی را کند می‌سازند. دو نوع رایج داروهای کند کننده شامل الکل و داروهای آرام‌بخش مانند دیازپام، فنوباربیتال، آلپرازولام (زاناکس)، لورازپام و… هستند.
علائم مصرف مواد کند کننده
داروهای آرام‌بخش که نوعی از مواد کند کننده مغز هستند، به افراد کمک می‌کنند آرامش لازم برای خوابیدن را به دست آورند. این داروها می‌توانند تنش عضلانی را کاهش داده و حملات صرع را متوقف کنند. علائم مصرف این مواد به‌طورکلی عبارت است از:
- احساس آرامش و خواب
- ضعف هماهنگی در حرکات
- اشکال در قضاوت و تمرکز
- سخنان بریده‌بریده
- تاری بینایی
علائم ترک مصرف مواد کند کننده
- اضطراب
- بی‌خوابی
- احساس ضعف و تهوع
- افزایش دمای بدن
- آشفتگی روانی
- توهم و گاهی آشفتگی
افرادی که به‌طور دائمی از این مواد استفاده می‌کنند به‌تدریج به آن وابسته شده و برای دستیابی به همان میزان آرامش قبلی، مجبور به مصرف میزان بیشتری از آن‌ها هستند. با مصرف دوزهای بالاتر، فرد دچار تلورانس و مقاومت بدن شده و نه‌تنها به مصرف آن‌ها وابسته می‌شود، بلکه میزان مصرف خود را نیز دائماً افزایش می‌دهد. در این حالت مراجعه به مشاوره روانشناسی ممکن است موثر باشد.
عامل دیگری که باعث وابستگی افراد می‌شود، بعد روانی نیاز به مصرف است. برای مثال افرادی که برای درمان عصبانیت تحت تجویز قرص‌های آرام‌بخش قرار می‌گیرند، ازنظر روحی نیز به آن وابسته شده و عادت میکند تا برای پیشگیری از بروز عصبانیت، همواره به قرص‌های آرام‌بخش پناه ببرند. این افراد به احساس آرامش و نشئگی ناشی از مصرف مواد وابسته شده که در نهایت منجر به رشد و توسعه بیماری اعتیاد می‌شود.
معتادان به این موادها استفاده از آن‌ها را به‌عنوان یک‌راه حل موقت برای تسکین دردهای جسمی و روحی خود انتخاب می‌کنند. این مواد مکانیزم عادی فعالیت بدن را مختل کرده و در صورت مصرف مداوم می‌توانند به مرگ منجر شوند. همچنین ازنظر اجتماعی نیز مشکل‌زا هستند و می‌توانند باعث پدید آمدن اختلال در سایر جنبه‌های زندگی فرد معتاد ازجمله خانواده، کار و روابط شود.
مسئله‌ی مهم این است که تا زمانی که وی به مصرف این مواد ادامه داده و برای درمان خود به پزشک معالجه نکند، بیماری او درمان نخواهد شد. در این مورد، در صورت قطع مصرف مواد و یا تصمیم به ترک اعتیاد، بدن از خود واکنش نشان داده و وابستگی شدید خود را به‌صورت عوارض خماری ظاهر میکند. نشانه‌های خماری در افراد مختلف، بسته به میزان مصرف با سایرین متفاوت است. این نشانه‌ها حدوداً ۶ الی ٣۶ ساعت بعد از آخرین بار مصرف آغازشده و یک الی دو روز بعد از آغاز به نقطه اوج خود می‌رسد.
برخی از نشانه‌های خماری
عبارت‌اند از: تشنج، حملات روانی، لرز، گرگرفتگی، از دست دادن اشتها، تعریق شبانه، تنفس سریع، گیجی، توهم، درد عضلانی، تحریک‌پذیری و خشم
معروف‌ترین ماده کند کننده چیست؟
الکل که درصد بسیاری از معتادان به مواد کندکننده را تشکیل می‌دهد. این ماده وضعیت جسمی و ذهنی فرد را تغییر داده، می‌تواند موجب از دست رفتن کنترل بر رفتار شود و در درازمدت، مشکلات اجتماعی، جسمی و روانی مختلفی به وجود آورد.
الکل پس از مصرف چگونه عمل میکند؟
از طریق معده و روده کوچک جذب خون می‌شود و ۳۵ تا ۴۵ دقیقه بعد به حداکثر میزان غلظتش در خون می‌رسد. میزان غلظت به عواملی چون وزن شخص بستگی دارد. کبد، الکل را با سرعتی در حدود یک واحد در ساعت تجزیه میکند.
هر چه میزان مصرف بیشتر باشد، بدن وقت بیشتری لازم دارد تا آن را تجزیه کند. در کوتاه‌مدت، نوشیدن زیاد الکل موجب مستی و خماری می‌شود و در درازمدت به اکثر دستگاه‌های بدن صدمه می‌زند. سوءمصرف الکل موجب وابستگی به این ماده و بروز مشکلات اجتماعی ازجمله رفتارهای جنسی پرخطر و رفتارهای آسیب به خود شود.
سوءمصرف الکل کنترل مغز بر خویشتن‌داری و توازن و هماهنگی حرکتی را مختل میکند. همچنین به سلول‌های مغزی کنترل‌کننده یادگیری و حافظه صدمه می‌رساند، می‌تواند موجب بیماری التهاب کبد و هپاتیت، سیروز و سرطان کبد شود. علاوه بر آن، خطر پیدایش سرطان معده نیز برای آن وجود دارد. پژوهش‌ها نشان داده است که سوءمصرف الکل ممکن است عملکرد جنسی را در درازمدت مختل میکند و بر میزان باروری اثر سوء دارد. از عوارض دیگر آن گشادشدن رگ‌های پوست و خطر ابتلا فشارخون است.