مشاوره خانواده به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن یک مشاور متخصص با اعضای یک خانواده کار می‌کند تا به بهبود روابط و حل مسائل و مشکلات میان آنها کمک کند. این نوع مشاوره بر مسائل و چالش‌هایی که به طور خاص در داخل خانواده به وجود می‌آید، تمرکز دارد و به اعضای خانواده کمک می‌کند تا با درک بهتر نیازها و احساسات یکدیگر، به صورت مؤثرتری با مشکلات روبرو شوند. مشاوره خانواده می‌تواند در زمینه‌های مختلفی مانند اختلافات زناشویی، مشکلات تربیتی فرزندان، و تعارضات میان اعضای خانواده موثر واقع شود. در مقایسه با مشاوره فردی که بر مسائل و نیازهای یک فرد خاص تمرکز دارد، مشاوره خانواده به تحلیل و بهبود پویایی‌های موجود در کل خانواده می‌پردازد. هدف از این نوع مشاوره، ایجاد هماهنگی و تعامل بهتر میان اعضای خانواده است، به گونه‌ای که تمامی افراد در یک محیط حمایتی و درک متقابل بتوانند رشد کنند و زندگی بهتری داشته باشند. در واقع مشاوره خانواده برای مقابله با طیف گسترده‌ای از مشکلات رفتاری و روانشناختی کاربرد دارد. این مشکلات  اختلافات زناشویی و زوجی، نزاعات بین والدین و فرزند، سوءمصرف مواد مخدر و الکل، اضطراب، افسردگی، مشکلات رفتاری کودکان، مشکلات مربوط به مراقبت از سالمندان و حتی اموری چون بیماری‌هایی مانند آلزایمر و زوال عقل و تأثیر آن بر خانواده را شامل می‌شود. در نهایت، مهم‌ترین هدف مشاوره خانواده، بهبود روابط خانوادگی و افزایش سطح سلامت روانی و اجتماعی افراد آن است.

روانشناسی خانواده یک حوزهٔ مهم در علوم روانشناسی است که به بررسی احساسات، افکار و رفتارهای افراد، مسائل زناشویی و روابط اعضای خانواده در محیط گسترده‌ای که در آن فعالیت می‌کنند متمرکز است. یکی از فرضیات اساسی این حوزه این است که پویایی خانواده نقش حیاتی در سلامت روانی و رفتاری اعضا دارد. این امر برای خانواده‌های مختلف، از جمله خانواده‌های بزرگ و کوچک صدق می‌کند. روانشناس خانواده تلاش می‌کند تا به‌طور کامل به مسائلی که توسط اعضای خانواده مطرح می‌شود، از دیدگاه آن‌ها نکاه کند و همچنین با درک عمیقی از زمینه‌هایی که موجب ایجاد این مسائل شده است، پرداخته و راه‌حل‌های مناسبی ارائه دهد. مشاوره روانشناسی خانواده حضوری یک روش سنتی برای درمان مشکلات خانواده است که در آن مشاور و افراد خانواده به صورت حضوری در یک مکان فیزیکی در ارتباط هستند. این نوع مشاوره ارتباط مستقیم و صمیمانه‌تری بین مشاور و اعضای خانواده ایجاد می‌کند و این امر می‌تواند به ایجاد اعتماد بیشتر بین آنها کمک کند. همچنین مشاور خانواده حضوری امکان مشاهده واکنش‌ها و ارتباطات غیرکلامی را نیز فراهم می‌کند که می‌تواند به مشاور در درک بهتر مسائل کمک کند.

1. تمرکز بر عمل: مشاوران خانواده بیشتر بر روی حل مشکلات جاری و بهبود روابط بین اعضای خانواده متمرکز هستند. آن‌ها به خانواده‌ها کمک می‌کنند تا مهارت‌های ارتباطی موثر، حل تعارضات و تصمیم‌گیری گروهی را بیاموزند.
2. مداخله کوتاه‌مدت: مشاوره خانواده اغلب به صورت کوتاه‌مدت و برای حل مسائل خاص انجام می‌شود.
3. رویکرد عملی: مشاوران خانواده از رویکردهای عملی و مبتنی بر مهارت برای کمک به خانواده‌ها استفاده می‌کنند.
4. هدف‌گذاری مشخص: مشاوران خانواده با خانواده‌ها اهداف مشخصی را تعیین می‌کنند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا به این اهداف دست یابند.

1. تمرکز بر تئوری: روانشناسان خانواده بیشتر به بررسی ریشه‌های مشکلات خانوادگی، الگوهای رفتاری و دینامیک‌های خانوادگی علاقه‌مند هستند.
2. مداخله بلندمدت: روانشناسی خانواده ممکن است به صورت بلندمدت و برای درمان مشکلات عمیق‌تر انجام شود.
3. رویکرد جامع‌تر: روانشناسان خانواده از رویکردهای جامع‌تری برای درمان مشکلات استفاده می‌کنند که ممکن است شامل روانکاوی، رفتار درمانی و سایر روش‌ها باشد.
4. درک عمیق‌تر: روانشناسان خانواده به دنبال درک عمیق‌تر از مشکلات خانواده و عوامل موثر بر آن‌ها هستند.

افزایش همدلی و بهبود مهارت‌های ارتباطی عموماً از مهمترین مزایای خانواده درمانی است. برای اینکه افراد بتوانند روابط سالمی را تجربه کنند، همدلی و ارتباط بسیار مهم هستند. بدون همدلی و ارتباط مثبت، روابط قوی و سالم تقریباً غیرممکن است. بسیاری از مشکلات خانوادگی به دلیل فقدان همدلی و مهارت‌های ارتباطی ضعیف ایجاد می‌شود. مدیریت خشم نیز یک مزیت مهم دیگر در خانواده درمانی است. اگرچه خشم بخشی از زندگی است، اما آگاهی از نحوه مدیریت خشم بدون آسیب رساندن به عزیزان بسیار مهم است. کلماتی که در حالت عصبانیت گفته می‌شوند، هرگز فراموش نمی‌شوند و ممکن است زخم‌هایی روی قلب‌ها بگذارند که به مدت طولانی باقی بمانند. مشاوره خانواده و مشاوره پیش از ازدواج همچنین می‌تواند افراد را به هم نزدیک‌تر کند، استرس و تنش را کاهش دهد، صداقت و اعتماد را تقویت کند و به اعضای خانواده کمک کند تا یکدیگر را ببخشند و به جلو حرکت کنند. برای بهره‌مندی از مزایای استفاده از مشاوره خانواده می‌توانید با دکتر مهسا کاشفی زاده در ارتباط باشید.

اولین قدم برای شروع مشاوره، تعیین جلسه‌ی مشاوره اولیه است. در این جلسه شما با مشاور ملاقات خواهید کرد و اطلاعات دقیقی از مسائلی که شما را نگران می‌کند را ارائه داده و اهداف درمانی را بررسی خواهید کرد. مشاور می‌تواند نیازهای شما را ارزیابی کرده و تعیین کند که آیا مشاوره خانواده، رویکرد مناسبی است یا خیر. مهمترین نکته در جلسات مشاوره روانشناسی خانواده داشتن ذهنی باز است زیرا این امر باعث افزایش کارایی مشاوره می‌شود. بهتر است این زمان را به عنوان فرصتی برای تغییر و رشد نگاه کنید. شناسایی رفتارها، مشکلات و اهداف خاص برای واحد خانواده اهمیت دارد. این کار باعث می‌شود که شما هنگام بروز اختلاف، آماده‌تر باشید و بدانید چگونه از ابزارها و استراتژی‌هایی که در مشاوره ایجاد شده استفاده کنید. .در طول جلسات درمان خانواده، اعضا با یک روان‌درمانگر همکاری می‌کنند تا راه‌های سالم‌تری برای تعامل و درک یکدیگر یاد بگیرند. انتظار می‌رود که اعضای خانواده بهتر در دیدگاه هم‌دیگر آگاه‌تر شوند، مهارت‌های ارتباطی بهتری بیاموزند و یاد بگیرند که چگونه با هم کار کنند تا به طور موثر به مسائل پرداخته شود.

چنانچه بین زن و شوهر اختلافات فاحش و غیر قابل حلی وجود داشته باشد، مشاور برای حل این مشکلات، از هر دو می‌خواهد که به طور همزمان یا جدا از هم، در جلسات مشاوره شرکت کنند. در جلسات زوج‎ درمانی، دغدغه‌های زن و مرد، نحوه صحبت کردن آن‌ها با یکدیگر، مشکلاتی که از آن‌ها رنج می‌برند، نحوه گوش دادن به صحبت‌های دیگر، راهکارهایی که برای حل مشکلاتشان استفاده می‌کنند و… مورد بررسی قرار می‌گیرند. درمانگر به زن و مرد کمک می‌کند تا نقش خود را در زندگی زناشویی پیدا کنند و اشتباهات خود را به وضوح ببینند. در این جلسات، از زن و مرد خواسته می‌شود تا با ذهنی باز و پذیرنده، وارد جلسه شوند تا بتوانند مشکلات خود را به شیوه بهتری حل کنند. اگر یکی یا هر دو طرف، سرسختانه عقیده داشته باشند که هیچ مشکلی از طرف آن‌ها وجود ندارد، درمان‌گر نکات و موارد را به آن‌ها اعلام کرده و دلایل تفکر اشتباه آن‌ها را گوشزد می‌کند. سپس، درمانگر می‌تواند مرحله به مرحله، راهکارهای خود را برای حل مشکلات مطرح کند. تغییرات ناگهانی برای هر فردی سخت است. بنابراین، از افراد خواسته می‌شود تا با داشتن صبر و حوصله، به تدریج رابطه شکسته خود را ترمیم کنند تا زخم‌های زندگی مشترک، به مرور زمان بهبود پیدا کند.

بسیاری از افرادی که در یک قدمی طلاق قرار دارند، مشکلات قابل حلی دارند اما دانش و آگاهی لازم برای حل این مشکلات را ندارند. در این صورت، دریافت خدمات مشاوره طلاق می‌تواند به زوجین کمک کند تا در صورت امکان، مشکلات خود را به تدریج حل نمایند. در برخی از این جلسات، علاوه بر زوجین، فرزندان نیز در کنار والدین حضور خواهند داشت. حضور فرزندان به مشاور و والدین کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند مشکلات خود را قبول کرده و آن‌ها را رفع نمانید. گاهی اوقات، تلاش‌هایی که برای حفظ و دوام زندگی مشترک انجام می‌شود، به نتیجه‌ای نمی‌رسد و برای صلاح اعضای خانواده، چاره‌ای جز طلاق وجود ندارد. طلاق پدیده‌ای ناخوشایند است اما در برخی شرایط، ادامه زندگی نیز تبعات و آسیب‌های زیادی به افراد می‌زند. با این وجود، حتی پس از اتمام یک زندگی ناموفق هم ممکن است افراد درگیر مشکلات و پیامد‌های زیادی شوند. برای اجتناب از چنین مواردی، می‌توان از کمک مشاور خانواده استفاده کرد. مشاور با بررسی صلاحدید و در نظر گرفتن مشکلات، تعداد اعضای خانواده، وضعیت فرزندان و… به خانواده‎ها کمک می‌کند تا پس از طلاق نیز بتوانند تعامل و ارتباط خود را به خوبی حفظ کنند.

موارد زیادی وجود دارد که باید در یک خانواده سالم رعایت شود. خانواده سالم به این معنی نیست که در کانون خانواده، هیچ مشکل، تعارض یا ناسازگاری‌ای وجود ندارد. یادتان باشد که مشکلات و مسائل در تمام خانواده‌ها وجود دارد. منتها تمام اعضای خانواده سالم، در برقراری ارتباط، بیان احساسات خود و حل مشکلات، به شیوه‌ای علمی و موثر عمل می‌کنند. اگر تمامی اعضای خانواده یا بخشی از آن‌ها، در برقراری ارتباط با یکدیگر مشکل داشته باشند، درمانگر از همه اعضا می‌خواهد که در جلسات مشاوره حضور داشته باشند. در طول جلسه، اعضای خانواده در یک محیط امن دور هم جمع می‌شوند و مشاور به آن‌ها تاکید می‌کند که بدون داشتن هیچگونه احساس شرم، ناامنی یا ترس از قضاوت، مشکلات و درگیری‌های ذهنی خود را مطرح کنند و خواسته‌های خود را به صورت علنی به زبان بیاورند. قسمت اعظم مشکلات خانوادگی، به دلیل ناآگاهی یا نداشتن مهارت درست صحبت کردن است. مشاور، صحبت تمام اعضای خانواده را بدون هیچگونه تعصب یا پیش داوری‎ای گوش می‌دهد، و در ادامه، ریشه مشکلات را عنوان می‌کند. در جلسات مشاوره و خانواده درمانی، از اعضای خانواده خواسته می‌شود تا با صبر و حوصله، مهارت‌های برقراری ارتباط درست را یاد بگیرند و آن‌ها را در محیط خانه به کار ببرند.

یکی از مواردی که می‌تواند باعث بروز شکاف و اختلاف در میان اعضای خانواده شود، خیانت زن یا شوهر نسبت به همسر خود، می‌باشد. هیچ فردی از خیانت طرف مقابلش خوشش نمی‌آید. خیانت در رابطه زناشویی می‌تواند به صورت خیانت جنسی، احساسی یا مجازی (تلفنی) باشد. تحمل هر کدام از این موارد، برای فرد مقابل سخت و گاهی اوقات غیر ممکن است. ممکن است فرد خیانتکار برای توجیه کار خود، دلایل مختلفی را عنوان کند. به طور مثال، عدم تمایل همسر به برقراری رابطه جنسی، خیانت دیدن از همسر، نداشتن تفاهم و صمیمیت با همسر و…. هیچ کدام از این دلایل، توجیه خوبی برای خیانت کردن محسوب نمی‌شوند. اگر رابطه زناشویی‌ای مشکل دارد، باید تحت نظر افراد کارشناس و حاذق، این مشکلات حل شود و چنانچه راهی برای حل مشکل وجود ندارد، می‌توان از راهکار طلاق استفاده کرد؛ نه خیانت! خیانت کردن نشان از مشکل، ضعف و بی‌توجهی فرد است. چنانچه یکی از زوجین، خیانت کرد و همسر او بعد از آگاه شدن از این موضوع، فرصتی برای حل مشکل و از سرگیری زندگی مشترک داد، می‌توان با کمک مشاور خانواده، دلایل خیانت را پیدا کرد و برای تغییر تفکر و شیوه زندگی، از راهکار‌های طرح شده، استفاده نمود.

کودکی و مخصوصا نوجوانی، سنین حساس و متفاوتی است. در این دوره از زندگی، فرد دچار تعارضات و سردرگمی‌های بسیاری می‌شود. کودکان تا قبل از بزرگسالی، درک درستی از مسائل ندارند و با توجه به الگوهایی که دارند، رفتار خود را تغییر می‌دهند. گاهی اوقات، رفتار کودک، از برخی از مشکلات، مانند بیش فعالی، اوتیسم و… تاثیر می‌گیرد. به همین دلیل، کنترل و برقراری تعادل در خانواده، می‌تواند کاری چالش برانگیز و سخت باشد. نوجوانان نیز قبل از بلوغ، به دلیل ترشح هورمون‌های مختلف و عدم تعادل هورمونی، دچار هجوم احساسات و عواطف مختلف می‌شوند. دلیل دیگر تغییر رفتار نوجوانان، می‌تواند عدم آمادگی آن‌ها برای انتخاب مسیر زندگی و سردرگمی بیش از حد باشد. در چنین شرایطی، معمولا نوجوانان دچار پرخاشگری، عدم تمرکز، اضطراب و استرس و برخی از بیماری‌های روحی-روانی می‌شوند. در صورتی که در خانواده خود، کودک یا نوجوانی دارید که نمی‌توانید با آن به خوبی ارتباط برقرار کنید و نگران فروپاشی کانون خانواده خود هستید، بهتر است برای دریافت خدمات مشاوره خانواده، اقدام نمایید. به دلیل اینکه فضای این جلسات به صورت خانوادگی است و کودک یا نوجوان می‌داند که قضاوت او بر عهده یک فرد متخصص است (نه پدر و مادر یا دیگران) احتمال اینکه برای حضور تمایل داشته باشد، وجود دارد.