بی اشتهایی عصبی یا آنورکسیا چیست؟

بی‌اشتهایی عصبی، که به آن آنورکسیا نروزا (Anorexia Nervosa) نیز می‌گویند، یک اختلال روانی جدی در غذا خوردن است که با ترس شدید از افزایش وزن و تصور غلط از شکل بدن مشخص می‌شود. افراد مبتلا به بی‌اشتهایی معمولاً به طور قابل توجهی کمتر از حد نیاز خود غذا می‌خورند و ممکن است از خوردن غذا به طور کامل خودداری کنند. آنها همچنین ممکن است وسواس زیادی در مورد وزن و شکل بدن خود داشته باشند و حتی زمانی که به شدت لاغر هستند خود را چاق ببینند. بی‌اشتهایی عصبی می‌تواند عواقب خطرناکی برای سلامتی داشته باشد، از جمله سوءتغذیه، آسیب به قلب و استخوان‌ها، و مشکلات باروری. همچنین می‌تواند منجر به افسردگی، اضطراب و مشکلات عزت نفس شود.

علل بی‌اشتهایی عصبی

علل بی‌اشتهایی عصبی پیچیده و چندوجهی هستند و شامل عوامل ژنتیکی، روانی، اجتماعی و محیطی می‌شوند.

1- عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده است که بی‌اشتهایی عصبی ممکن است تا حدی ارثی باشد. به این معنی که اگر یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستید. با این حال، ژن‌ها تنها عامل ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی نیستند.

2- عوامل روانی: برخی از ویژگی‌های شخصیتی که ممکن است خطر ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی را افزایش دهند عبارتند از:

• کمال‌گرایی
• ترس از عدم پذیرش
• اعتماد به نفس پایین
• مشکل در تنظیم احساسات
• سابقه افسردگی یا اضطراب

3- عوامل اجتماعی: فشارهای اجتماعی برای لاغر بودن، به ویژه در جوامعی که لاغری را با زیبایی و موفقیت مرتبط می‌دانند، می‌تواند در ایجاد بی‌اشتهایی عصبی نقش داشته باشد.

4- عوامل محیطی: برخی از تجربیات زندگی نیز ممکن است خطر ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی را افزایش دهند، مانند:

• سوء استفاده جنسی
• غفلت یا بدرفتاری
• رژیم گرفتن یا محدودیت شدید غذا در دوران کودکی: تجربیات منفی مرتبط با غذا در اوایل زندگی می‌تواند خطر ابتلا به بی‌اشتهایی عصبی را افزایش دهد.
• گذراندن رویدادهای استرس‌زا یا آسیب‌زا: تروما یا سوء استفاده می‌تواند منجر به آسیب‌پذیری روانی و افزایش خطر ابتلا به اختلالات خوردن شود.
• دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی ناکافی: افراد بدون دسترسی به مراقبت‌های مناسب روانپزشکی ممکن است در دریافت کمک مورد نیاز برای مقابله با بی‌اشتهایی عصبی با مشکل مواجه شوند.

مهم است که به یاد داشته باشید که بی‌اشتهایی عصبی به دلیل یک نقص شخصیتی یا ضعف اراده ایجاد نمی‌شود. این یک بیماری روانی پیچیده است که علل مختلفی دارد.

علائم بی‌اشتهایی عصبی

از آنجایی که بی‌اشتهایی روانی یا آنورکسی با کاهش وزن شدید و عدم تمایل به خوردن غذا همراه است معمولاً در نوجوانان و جوانان، به‌ویژه دختران، شایع است که ترس شدیدی از افزایش وزن داشته و تصورات نادرستی از بدن خود دارند که باعث می‌شود به شدت از خوردن غذا خودداری کنند. علائم اصلی بی‌اشتهایی عصبی عبارتند از:

1. محدودیت شدید در مصرف غذا: افراد مبتلا به بی‌اشتهایی معمولاً به طور قابل توجهی کمتر از حد نیاز خود غذا می‌خورند و ممکن است از خوردن غذا به طور کامل خودداری کنند.
2. ترس شدید از افزایش وزن: افراد مبتلا به بی‌اشتهایی از افزایش وزن وحشت دارند، حتی زمانی که وزن آنها بسیار کم است.
3. تصور غلط از شکل بدن: افراد مبتلا به بی‌اشتهایی اغلب تصور می‌کنند که چاق هستند، حتی زمانی که به شدت لاغر هستند بعبارتی باور به چاق بودن حتی زمانی که فرد لاغر است
4. کاهش وزن شدید و غیرعادی بدون دلیل پزشکی.
5. رفتارهای غیرمعمول غذایی مثل خوردن مقادیر بسیار کم غذا، اجتناب از برخی غذاها، یا رفتارهای پیچیده در رابطه با غذا.
6. ورزش مفرط انجام ورزش‌های شدید و افراطی به منظور کاهش وزن.
7. عوارض فیزیکی: خستگی مفرط، ضعف، سرگیجه، مشکلات گوارشی، عدم تعادل الکترولیت‌ها، قاعدگی نامنظم یا قطع قاعدگی در زنان، زردی خشکی پوست، ناخن‌های شکننده، و ریزش مو، عدم تحمل سرما، ریزش مو، افسردگی، اضطراب، وسواس، مشکل در تمرکز، انزوای اجتماعی

عوارض بی‌اشتهایی عصبی

از آنجایی که بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) یک اختلال خوردن جدی است می‌تواند عوارض جدی جسمی و روانی داشته باشد. این عوارض ممکن است کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشند و می‌توانند شامل مشکلات گسترده‌ای در سیستم‌های مختلف بدن شوند. در زیر به برخی از مهم‌ترین عوارض بی‌اشتهایی عصبی اشاره می‌کنم:

1- عوارض جسمی

مشکلات قلبی و عروقی

• افت فشار خون: کاهش فشار خون و کاهش ضربان قلب که می‌تواند خطرناک باشد.
• آریتمی: بی‌نظمی در ضربان قلب که ممکن است به ایست قلبی منجر شود.
• نارسایی قلبی: ضعف عضلات قلب به دلیل کمبود مواد مغذی.

مشکلات گوارشی

• یبوست: کاهش مصرف غذا و فیبر می‌تواند به یبوست منجر شود.
• نفخ و سوءهاضمه: کاهش آنزیم‌های گوارشی به دلیل کمبود مواد مغذی.

مشکلات استخوانی

• پوکی استخوان: کاهش تراکم استخوان که می‌تواند منجر به شکستگی‌های مکرر شود.
• استئوپنی: کاهش توده استخوانی که مرحله قبل از پوکی استخوان است.

مشکلات هورمونی

• آمنوره: قطع قاعدگی در زنان به دلیل کاهش وزن شدید و کاهش چربی بدن.
• کاهش هورمون‌های تیروئید: کاهش متابولیسم بدن.

مشکلات کلیوی

• کم‌آبی: کاهش مصرف مایعات و مواد مغذی می‌تواند به کم‌آبی و اختلال در عملکرد کلیه‌ها منجر شود.
• سنگ کلیه: افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه به دلیل کمبود کلسیم و دیگر مواد معدنی.

مشکلات پوست و مو

• خشکی پوست: کاهش مصرف مواد مغذی می‌تواند باعث خشکی و ترک خوردن پوست شود.
• ریزش مو: کاهش تغذیه مناسب می‌تواند باعث نازک شدن و ریزش مو شود.
• لانوگو: رشد موی نرم و نازک روی بدن به عنوان واکنشی به کاهش دمای بدن.

مشکلات عصبی و شناختی

• کاهش تمرکز و حافظه: کاهش تغذیه مناسب می‌تواند به مشکلات شناختی منجر شود.
• آسیب‌های عصبی: کاهش مواد مغذی می‌تواند به آسیب‌های عصبی و اختلالات حرکتی منجر شود.

2- عوارض روانی

افسردگی و اضطراب

• افزایش خطر افسردگی: بی‌اشتهایی عصبی می‌تواند علائم افسردگی و اضطراب را تشدید کند.
• افکار خودکشی: افزایش خطر خودکشی به دلیل احساس بی‌ارزشی و ناامیدی.
• اختلالات وسواسی-اجباری (OCD): رفتارهای وسواسی و اجباری مرتبط با غذا و بدن.
• اختلالات خوردن دیگر: خطر توسعه سایر اختلالات خوردن مانند بولیمیا (پرخوری عصبی).

3- عوارض اجتماعی

انزوای اجتماعی

• کاهش روابط اجتماعی: مشکلات مربوط به تصویر بدن و احساسات منفی می‌تواند به انزوای اجتماعی منجر شود.
• مشکلات در روابط خانوادگی و دوستانه: فشارهای ناشی از اختلال خوردن می‌تواند به تنش در روابط خانوادگی و دوستانه منجر شود.

بی‌اشتهایی عصبی می‌تواند عوارض جدی و تهدیدکننده‌ای برای سلامت جسمی و روانی داشته باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب این اختلال بسیار مهم است تا از پیشرفت عوارض جلوگیری شود و فرد بتواند بهبود یابد. درمان باید تحت نظارت یک تیم متخصص شامل پزشکان، روان‌درمانگران و متخصصان تغذیه انجام شود تا به بهترین نتایج دست یابد.

پیشگیری از بی‌اشتهایی عصبی

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از بی‌اشتهایی عصبی وجود ندارد، اما برخی از اقداماتی که می‌توان برای کاهش خطر انجام داد عبارتند از:

• ارتقای عزت نفس و تصویر مثبت بدن
• ایجاد روابط سالم با خانواده و دوستان
• آموزش به افراد در مورد خطرات بی‌اشتهایی عصبی
• ارائه درمان زودهنگام برای افرادی که در معرض خطر هستند

راههای درمان بی‌اشتهایی عصبی:

درمان بی‌اشتهایی عصبی (Anorexia Nervosa) نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه است که شامل روان‌درمانی، مشاوره تغذیه‌ای، دارودرمانی و حمایت اجتماعی می‌شود. درمان این اختلال پیچیده است و باید تحت نظارت پزشک و متخصصان بهداشت روان انجام شود. در زیر به راه‌های مختلف درمان بی‌اشتهایی عصبی اشاره می‌کنم:

روان‌درمانی

1. درمان شناختی-رفتاری (CBT): CBT به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای نادرست مرتبط با غذا و تصویر بدن را شناسایی و تغییر دهد. این درمان به بهبود نگرش فرد نسبت به غذا و بدن کمک می‌کند.
2. درمان خانواده‌محور (FBT): FBT یا درمان Maudsley یک رویکرد موثر برای نوجوانان مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی است که در آن خانواده نقش فعالی در حمایت از فرد بیمار در جهت بازیابی وزن و ایجاد عادات غذایی سالم ایفا می‌کند.
3. درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT): DBT به ویژه برای افراد با احساسات ناپایدار و شدید مناسب است. این روش به فرد کمک می‌کند تا مهارت‌های مدیریت احساسات و مقابله با استرس را بیاموزد.
4. درمان بین‌فردی (IPT): IPT بر بهبود روابط بین‌فردی و کاهش تنش‌های مرتبط با این روابط تمرکز دارد که می‌تواند به کاهش علائم بی‌اشتهایی عصبی کمک کند.

مشاوره تغذیه‌ای

مشاوره با متخصص تغذیه: متخصص تغذیه می‌تواند برنامه غذایی متعادلی را طراحی کند که به بازیابی وزن سالم و حفظ آن کمک کند. این برنامه‌ها به فرد کمک می‌کنند تا دوباره به تغذیه مناسب و سالم عادت کند.

دارو درمانی

1. داروهای ضد افسردگی: داروهای ضد افسردگی مانند SSRIs می‌توانند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب مرتبط با بی‌اشتهایی عصبی کمک کنند.
2. داروهای ضد روان‌پریشی: در برخی موارد، داروهای ضد روان‌پریشی مانند الانزاپین ممکن است برای افزایش وزن و کاهش افکار نادرست مرتبط با غذا و بدن مفید باشند.

حمایت اجتماعی

1. گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات و تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارد و از حمایت و همدلی آن‌ها بهره‌مند شود.
2. حمایت خانواده و دوستان: حمایت خانواده و دوستان نقش مهمی در بهبود و بازیابی فرد دارد. آن‌ها می‌توانند با ایجاد محیطی حمایت‌کننده و فهمیده به فرد کمک کنند.

بستری و درمان بیمارستانی

1. بستری در بیمارستان: در موارد شدید، ممکن است بستری در بیمارستان لازم باشد تا وضعیت جسمانی فرد بهبود یابد و تغذیه مناسب تحت نظر متخصصان انجام شود.
2. مراکز تخصصی درمان اختلالات خوردن: مراکز تخصصی درمان اختلالات خوردن محیطی امن و حمایتی برای افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی فراهم می‌کنند که در آن‌ها تیمی از متخصصان به فرد کمک می‌کنند.

درمان‌های مکمل

1. یوگا و مدیتیشن: یوگا و مدیتیشن می‌توانند به کاهش استرس و افزایش آرامش کمک کنند و بهبود وضعیت روانی و جسمی فرد را تسریع کنند.
2. هنر درمانی: هنر درمانی می‌تواند به فرد کمک کند تا احساسات و تجربیات خود را به شیوه‌ای خلاقانه و غیرکلامی بیان کند.

درمان بی‌اشتهایی عصبی نیازمند یک رویکرد چندجانبه و تخصصی است که شامل روان‌درمانی، مشاوره تغذیه‌ای، دارودرمانی، حمایت اجتماعی و در صورت نیاز بستری و درمان بیمارستانی می‌شود. همکاری نزدیک با روانشناسان، پزشکان و متخصصان تغذیه برای موفقیت در درمان این اختلال ضروری است. اگر شما یا کسی که می‌شناسید با بی‌اشتهایی عصبی دست و پنجه نرم می‌کنید، مهم است که به دنبال کمک حرفه‌ای باشید. درمان معمولاً شامل ترکیبی از درمان، دارو و تغییرات در سبک زندگی است. با درمان مناسب، اکثر افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی می‌توانند بر بیماری خود غلبه کرده و زندگی سالم و پرباری داشته باشند.