
اختلال هذیان چیست؟
آنچه در این مقاله می خوانید
اختلال هذیانی که قبلاً اختلال پارانوئید نامیده میشد، نوعی بیماری روانی جدی به نام اختلال روانپریشی است. اختلال هذیانی نوعی وضعیت سلامت روان است که در آن فرد نمیتواند واقعیت را از آنچه تصور میکند تشخیص دهد. انواع زیادی وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی خواهیم کرد. اختلال هذیان با روان درمانی و دارو قابل درمان است. اگر شما هم نسبت به اختلال هذیانی کنجکاو هستید، ادامه مقاله را مطالعه کنید.
اختلال هذیان چیست؟
هذیان علامت اصلی اختلال هذیانی است. آنها باورهای تزلزل ناپذیری نسبت به چیزی هستند که درست نیست یا مبتنی بر واقعیت است. اما این بدان معنا نیست که آنها کاملاً غیر واقعی هستند. اختلال هذیانی میتواند شامل هذیانهایی باشد که عجیب و غریب نیستند، که مربوط به موقعیتهایی است که ممکن است در زندگی واقعی اتفاق بیفتد، مانند تحت تعقیب قرار گرفتن، مسموم شدن، فریب خوردن و …. این توهمات معمولاً شامل ادراکات یا تجربیات اشتباه است. اما در واقعیت، آن موقعیتها یا اصلا درست نیستند یا به شدت اغراق آمیز هستند.
انواع اختلال هذیان چیست؟
جدا از این که اختلال هذیانی چیست؟ باید درباره انواع آن نیز اطلاعاتی داشته باشید. انواع مختلفی از اختلال هذیانی وجود دارد که بر اساس موضوع اصلی هذیانهایی که فرد تجربه میکند تعیین میشود. البته نباید توهم و هذیان را یک دیگر اشتباه گرفت. در صورت نیاز شما میتوانید مقاله تفاوت توهم و هذیان را مطالعه کنید. انواع اختلال هذیان عبارتند از:
Erotomanic
افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی معتقدند که شخص دیگری، اغلب فردی مهم یا مشهور، عاشق آنهاست. آنها ممکن است سعی کنند با فرد هذیان تماس بگیرند و رفتار تعقیب کنندگی داشته باشند.
بزرگ
افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی، احساس ارزشمندی، قدرت، دانش یا هویت بیش از حد دارند. آنها ممکن است باور داشته باشند که استعداد زیادی دارند یا یک کشف مهم انجام دادهاند.
حسادت
افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی معتقدند که همسر یا شریک جنسی آنها بدون هیچ مدرک مشخصی خیانت میکند.
آزار و اذیت
افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی بر این باورند که شخصی یا چیزی در حال بدرفتاری، جاسوسی یا تلاش برای آسیب رساندن به آنها (یا فردی نزدیک به آنها) است. افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی ممکن است به طور مکرر به مراجع قانونی شکایت کنند. هذیانهای آزاردهنده، همچنین به عنوان هذیان های پارانوئید شناخته میشوند، میتوانند باعث شوند که فرد این باور را داشته باشد که فردی سعی در تعقیب، جاسوسی، بدرفتاری یا آسیب رساندن به او دارد. در نتیجه، آنها ممکن است شکایات مکرری را برای کمک به مقامات ارائه کنند.
سوماتیک
افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی معتقدند که دارای یک مشکل جسمی یا مشکل پزشکی مانند انگل یا بوی بد هستند. هذیانهای جسمی مربوط به بدن، سلامت یا ظاهر فرد است. ممکن است فرد اعتقاد داشته باشد که دارای یک وضعیت سلامتی، ظاهری عجیب، وجود انگل در بدنش یا بوی بدی است که از او منتشر می شود.
مختلط
افراد مبتلا به این نوع اختلال هذیانی دارای دو یا چند نوع از هذیانهای ذکر شده در بالا هستند. به عبارتی چند نوع هذیان را با هم دارند. زمانی که اختلال هذیان با اختلال افسردگی همراه شود، درمان آن سختتر میشود.
علائم اختلال هذیان
اینها برخی از علائمی است که ممکن است در انواع مختلف اختلال هذیانی وجود داشته باشد:
- عدم آگاهی از خیالی بودن توهمات
- ناتوانی در پذیرش نادرست بودن توهمات
- تدافعی در پاسخ به رویارویی با توهم
- اشتغال به انگیزههای پنهان دوستان و اعضای خانواده
- ترس از فریب خوردن، بدرفتاری یا سوء استفاده
- سوء ظن و بی اعتمادی شدید و غیر منطقی
- رفتارهای عجیب و غریب یا پرخاشگرانه در پاسخ به هذیان
- درک این نکته مهم است که هذیانها برای شخصی که آنها را تجربه میکند بسیار واقعی هستند.
علل اختلال هذیان
در حالی که علل دقیق اختلال هذیان ناشناخته است، اینها برخی از عوامل خطری هستند که میتوانند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند:
عوامل ژنتیکی
اختلال هذیانی دارای یک جزء ژنتیکی است و اگر یکی از خویشاوندان بیولوژیکی مبتلا به اختلال هذیانی یا اسکیزوفرنی باشد، احتمال ابتلای افراد به این بیماری بیشتر است.
عوامل بیولوژیکی
ناهنجاریها در بخشهای خاصی از مغز و عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز که به عنوان انتقالدهندههای عصبی شناخته میشوند، با علائم هذیانی مرتبط هستند.
عوامل محیطی
عواملی مانند استرس، انزوای اجتماعی، اختلال مصرف الکل و اختلال مصرف مواد میتوانند فرد را بیشتر در معرض هذیان قرار دهند.
عوامل روانشناختی
ویژگیهای شخصیتی مانند حساسیت مفرط، بدگمانی، بی اعتمادی، حسادت و عزت نفس پایین میتواند باعث شود که فرد به دنبال توضیحی برای این احساسات باشد و به شکل گیری هذیان کمک کند.
تشخیص اختلال هذیان
ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی اختلال هذیان را با تعیین اینکه آیا علائم فرد با معیارهای تشخیصی فهرست شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V) مطابقت دارد، تشخیص میدهند. همچنین فرد نباید علائم مشخصه سایر اختلالات روان پریشی مانند اسکیزوفرنی را داشته باشد.
اگر فردی علائم و نشانههای اختلال هذیانی را تجربه کند، یک ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی انجام میدهد. اگرچه هیچ آزمایش و آزمایشگاهی برای تشخیص اختلال هذیانی وجود ندارد، ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی آنها ممکن است از آزمایشهای تشخیصی مختلفی مانند آزمایشهای تصویربرداری، غربالگری و آزمایشهای خون استفاده کنند تا هرگونه شرایط فیزیکی، داروها یا موادی را که میتوانند باعث ایجاد این اختلال شوند را رد کند.
اگر ارائه دهنده مراقبتهای بهداشتی آنها هیچ دلیل فیزیکی برای علائم پیدا نکند، احتمالاً با یک روانپزشک یا روانشناس مشورت میکنند. روانپزشکان و روانشناسان از ابزارهای مصاحبه و ارزیابی ویژه طراحی شده برای ارزیابی یک اختلال روان پریشی استفاده میکنند. آنها درباره هذیانها سؤال میپرسند و وضعیت روانی فرد را ارزیابی میکنند.
روانپزشک یا روانشناس همچنین ممکن است با اعضای خانواده و دوستان مصاحبه کند تا آنها بتوانند جزئیات بیشتری در مورد هذیانهای فرد و جدول زمانی علائم ارائه دهند. خانواده درمانی گزینه خوبی برای درمان است.
از آنجایی که سایر شرایط سلامت روان میتواند باعث هذیان شود، متخصصان سلامت روان به دقت فرد را از نظر علائم دیگر ارزیابی میکنند. اختلال هذیانی را میتوان به عنوان یکی از شرایط زیر به اشتباه تشخیص داد:
- اختلال وسواس فکری عملی
- روانگسیختگی
- اختلال اضطرابی
- دلیریوم/اختلال عصبی شناختی عمده
- اختلال دوقطبی
- اختلالات شخصیت، به ویژه اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت پارانوئید
نتیجه گیری
اختلال هذیان برای فرد و اطرافیان یک چالش بزرگ محسوب میشود. خبر خوب این است که درمان اختلال هذیانی قابل درمان است. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار هذیان میشوید، مراجعه به یک ارائه دهنده مراقبت های روانی مانند روانشناس یا روانپزشک در اسرع وقت می تواند مفید باشد. در صورت نیاز، شما میتوانید با یک روانشناس خوب همچون خانم دکتر مهسا کاشفی زاده تماس بگیرید.
سوالات متداول
اختلال هذیان چیست؟
اختلال هذیانی یک اختلال روانپریشی است که میتواند تشخیص بین آنچه واقعی است و آنچه تصور میشود درست است را برای فرد سخت کند.
علائم اختلال هذیانی چیست؟
- عدم آگاهی از خیالی بودن توهمات
- ناتوانی در پذیرش نادرست بودن توهمات
- تدافعی در پاسخ به رویارویی با توهم
- و …
چه عواملی در ایجاد اختلال هذیانی تاثیرگذار هستند؟
- عوامل ژنتیکی
- عوامل بیولوژیکی
- عوامل محیطی
- عوامل روانشناختی