پرخوابی یا اختلال هایپرسومنیا چیست؟ علائم، علل، عوارض 

خواب‌آلودگی بیش از حد، که به آن پرخوابی نیز می‌گویند، یک تجربه رایج برای کسانی است که به طور مزمن کم خواب هستند. به این مشکل، پرخوابی یا اختلال هایپرسومنیا گفته می‌شود که پرخوابی و علائم مرتبط با آن می‌تواند کیفیت زندگی را مختل کند و منجر به سایر بیماری‌ها شود. بنابراین بهتر است که با مطالعه مقاله زیر و در نظر گرفتن علائم و نشانه‌های آن به بررسی این اختلال به نسبت رایج بپردازید.

پرخوابی یا هایپرسومنیا چیست؟

پرخوابی وضعیتی است که در آن با وجود خواب کافی (یا بیش از حد کافی) در طول روز احساس خواب آلودگی شدید می‌کنید. اگر پرخوابی دارید، چندین بار در طول روز به خواب می‌روید. پرخوابی بر توانایی شما برای عملکرد شغلی و اجتماعی تأثیر می‌گذارد، کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد و احتمال تصادفات را افزایش می‌دهد. بیشتر موارد خواب‌آلودگی بیش از حد به خواب ناکافی یا قطعی مربوط می‌شود، اما خستگی مفرط برخی افراد حتی پس از استراحت با کیفیت نیز قابل تسکین نیست. اگرچه این به خودی خود یک اختلال نیست، اما پرخوابی مداوم می‌تواند نشانه‌ای از یک اختلال خواب، از جمله بی‌خوابی، آپنه انسدادی خواب (OSA) یا پرخوابی باشد.

پرخوابی زمانی است که فرد در طول روز احساس خواب آلودگی زیادی می‌کند. این می‌تواند به دلیل عوامل عصبی یا سایر شرایط پزشکی مانند آپنه خواب باشد، اما گاهی اوقات هیچ دلیل واضحی وجود ندارد.

چه کسانی دچار پرخوابی می شوند؟

با مفهوم اختلال خواب چیست؟ آشنایی پیدا کردید. اما آیا از علائم ایجاد آن نیز اطلاع دارید؟ این اختلال پرخوابی به سراغ چه کسانی می‌رود؟ اجازه دهید در این بخش به بررسی پاسخ این سوال بپردازیم. 

پرخوابی در زنان بیشتر از مردان است. تصور می‌شود که حدود 5 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری معمولاً در نوجوانی یا جوانی (میانگین سنی 17 تا 24 سال) تشخیص داده می‌شود.

افراد مبتلا به پرخوابی در طول روز به دلیل خواب آلودگی در عملکرد مشکل دارند که می‌تواند بر تمرکز و سطح انرژی تأثیر بگذارد.

افراد مبتلا به پرخوابی اغلب تمایل شدیدی به خوابیدن در زمان‌های نامناسب دارند، مانند هنگام کار یا مدرسه، در میانه یک تعهد اجتماعی، یا هنگام گفتگو با دیگران. اگر شما با وجود حداقل هفت ساعت خواب، خواب‌آلودگی مفرط را تجربه کنید و حداقل یکی از این علائم اضافی را داشته باشید: (الف) چندین بار در یک روز به خواب می‌روید. (ب) بیش از 9 ساعت بخوابید و همچنان احساس شادابی و بیداری نداشته باشید. یا (ج) پس از بیداری ناگهانی احساس بیداری کامل نکنید؛ نشان می‌دهد که دچار اختلال هایپرسومنیا هستید. علائم دیگر عبارتند از:

• چرت زدن‌های مکرر
• تحریک پذیری
• کاهش هوشیاری
• تشدید اضطراب
• مشکل در تمرکز
• دوره‌های مداوم و مکرر خواب آلودگی شدید در طول روز.
• خوابیدن بیشتر از حد متوسط ​​(۱۰ ساعت یا بیشتر) اما همچنان در طول روز بسیار خواب‌آلود بوده و در بیدار ماندن در طول روز مشکل دارید.
• چرت‌های روزانه منجر به بهبود هوشیاری نمی‌شود. آن‌ها طراوت بخش و غیر ترمیم کننده هستند.
• اضطراب، تحریک پذیری
• بی قراری
• سردرد
• حداقل سه بار در هفته به مدت حداقل سه ماه پرخوابی را تجربه کنید.
• زندگی حرفه‌ای یا شخصی یک فرد ممکن است تحت تأثیر این علائم منفی باشد.

چه چیزی باعث پرخوابی می شود؟

اختلال بی خوابی دقیقا برعکس اختلال هایپرسومنیا است که ما در مقالات دیگر به آن پرداخته‌ایم. این که چه چیزی باعث ایجاد اختلال هایپرسومنیا می‌شود به شما در درمان اختلالات خواب کمک بسیار زیادی خواهد کرد؛ بنابراین به این بخش از مقاله دقت کافی داشته باشید. 

علت بیشتر موارد پرخوابی ناشناخته باقی مانده است. محققان نقش بالقوه انتقال دهنده‌های عصبی در مغز و مایع مغزی نخاعی از جمله هیپوکرتین/اورکسین، دوپامین، هیستامین، سروتونین و گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را بررسی کرده‌اند. ارتباط ژنتیکی ممکن است امکان پذیر باشد؛ زیرا سابقه خانوادگی در 39 درصد از افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک وجود دارد. محققان همچنین در حال بررسی نقش برخی ژن‌ها در ریتم شبانه روزی هستند که ممکن است در افراد مبتلا به پرخوابی ایدیوپاتیک متفاوت باشد.

پرخوابی چگونه تشخیص داده می شود؟

متخصص خواب شما در مورد علائم، سابقه پزشکی، سابقه خواب و داروهای فعلی شما سوال خواهد کرد. ممکن است از شما خواسته شود الگوهای خواب و بیداری خود را با استفاده از یک دفتر خاطرات خواب پیگیری کنید. ممکن است از شما خواسته شود که یک حسگر اکتی گرافی بپوشید، که یک وسیله کوچک و شبیه به ساعت است که روی مچ شما بسته می شود و می تواند اختلالات چرخه خواب و بیداری شما را طی چند هفته ردیابی کند.

سایر آزمایش‌هایی که متخصص خواب شما ممکن است تجویز کند عبارتند از:

پلی سومنوگرافی

این تست مطالعه خواب شبانه امواج مغزی، الگوی تنفس، ریتم قلب و حرکات ماهیچه‌ای شما را در مراحل خواب اندازه گیری می‌کند. این آزمایش در بیمارستان، مرکز مطالعه خواب یا سایر مکان‌های تعیین شده و تحت نظارت مستقیم یک متخصص خواب آموزش دیده انجام می‌شود. این آزمایش به تشخیص اختلالاتی که تصور می‌شود باعث خواب آلودگی می‌شوند کمک می‌کند.

تست تاخیر خواب چندگانه

این تست خواب در طول روز، تمایل فرد به به خواب رفتن را در طول 5 آزمایش 20 دقیقه‌ای چرت زدن به فاصله دو ساعت از هم اندازه گیری می‌کند. این آزمایش فعالیت مغز، از جمله تعداد چرت‌های حاوی خواب REM را ثبت می‌کند.

پرسشنامه های خواب

ممکن است از شما خواسته شود که یک یا چند پرسشنامه خواب را تکمیل کنید که از شما می‌خواهد میزان خواب آلودگی خود را ارزیابی کنید. پرسشنامه‌های رایج خواب عبارتند از مقیاس خواب آلودگی Epworth و مقیاس خواب استنفورد.

آیا پرخوابی انواع مختلفی دارد؟

سازمان‌های مختلف خواب و سازمان‌های روان‌پزشکی سیستم‌های طبقه‌بندی و زیرمجموعه‌های متفاوتی برای پرخوابی و حمله خواب دارند. با پیچیده شدن مسائل، این طبقه بندی‌ها همچنان در حال تکامل هستند. معیارهای رایج‌تر پذیرفته شده این است که دو نوع اصلی پرخوابی وجود دارد: پرخوابی ثانویه و پرخوابی اولیه.

پرخوابی ثانویه

پرخوابی ثانویه به این معنی است که خواب آلودگی بیش از حد شما به دلیل دیگری است. علل عبارتند از:

• پرخوابی به دلیل یک وضعیت پزشکی

بیماری ها و شرایطی که می‌توانند باعث پرخوابی شوند عبارتند از صرع، کم کاری تیروئید، آنسفالیت، مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، چاقی، آپنه انسدادی خواب، سندرم فاز تاخیری خواب، آتروفی سیستم‌های متعدد، دیستروفی میوتونیک و سایر اختلالات ژنتیکی، اختلالات خلقی (از جمله افسردگی، دوقطبی). افسردگی فصلی). پرخوابی همچنین می تواند ناشی از ضربه به سر، تومورها و بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی باشد. برای اطلاع بیشتر از افسردگی بهتر است مقاله افسردگی چیست؟ را مطالعه نمایید. 

• پرخوابی ناشی از مصرف دارو یا الکل

داروهای آرام بخش (شامل بنزودیازپین‌ها، باربیتورات‌ها، ملاتونین و داروهای خواب آور)، داروهای ضد فشار خون، داروهای ضد صرع، داروهای ضد پارکینسون، شل کننده‌های عضلات اسکلتی، داروهای ضد روان پریشی، مواد افیونی، حشیش و الکل می‌توانند باعث پرخوابی شوند. ترک داروهای محرک (شامل داروهایی که برای درمان اختلال کمبود توجه بیش فعالی استفاده می‌شود) می‌تواند باعث پرخوابی شود.

پرخوابی اولیه

پرخوابی اولیه به دلیل شرایط پزشکی دیگر یا نشانه‌ای از یک بیماری دیگر ایجاد نمی‌شود. چهار بیماری به عنوان پرخوابی اولیه طبقه بندی می‌شوند:

• نارکولپسی نوع 1

این نوع از نارکولپسی، که به آن نارکولپسی همراه با کاتاپلکسی (ضعف ناگهانی عضلانی ناشی از احساسات) نیز گفته می‌شود، به دلیل داشتن سطح پایین ماده شیمیایی مغز و مایع مغزی نخاعی (انتقال دهنده عصبی) هیپوکرتین (که اورکسین نیز نامیده می‌شود) ایجاد می‌شود. چرت‌های روزانه معمولاً کوتاه‌تر و طراوت‌بخش‌تر از چرت‌های روزانه در سایر اختلالات پرخوابی هستند. نارکولپسی نوع 1 معمولا بین سنین 10 تا 25 سالگی شروع می شود.

• نارکولپسی نوع 2

این نوع نارکولپسی شامل کاتاپلکسی نمی2شود. نارکولپسی نوع 2 دارای علائم شدید کمتر و سطوح طبیعی هیپوکرتین است. نارکولپسی نوع 2 معمولا در دوران نوجوانی شروع می‌شود.

• پرخوابی ایدیوپاتیک

ایدیوپاتیک به معنای عدم وجود علت شناخته شده است؛ بنابراین پرخوابی ایدیوپاتیک به این معنی است که شما به دلایل ناشناخته احساس خواب آلودگی شدید می‌کنید. حتی پس از مدت زمان خواب طولانی‌تر از مقدار کافی (9 تا 10 ساعت).

پرخوابی چگونه درمان می شود؟

درمان بستگی به این دارد که چه چیزی باعث پرخوابی شما شده است. هم رویکردهای دارویی و هم تغییراتی در شیوه زندگی وجود دارد. دارودرمانی توسط معاینات اولیه و توسط پزشک صورت می‎گیرد. همچنین برای تغییر در شیوه و سبک زندگی باید از پزشک معالج خود کمک بگیرید. این شامل مواردی مانند ایجاد یک برنامه منظم خواب، داشتن محیطی است که اجازه خواب را می‌دهد (اتاق خنک، تاریک، بالش و تخت راحت) و محدود کردن کافئین و ورزش قبل از خواب.

نتیجه گیری

ناتوانی در بیدار ماندن و هوشیاری در طول روز با وجود میزان خواب کافی در شب می تواند تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی شما داشته باشد و حتی برای خود و اطرافیانتان خطرناک باشد. اگر علائم گفته شده شبیه چیزی است که شما تجربه می کنید، از ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی اولیه خود یا مستقیماً از یک متخصص خواب کمک بگیرید. ممکن است برخی داروها و درمان های غیردارویی وجود داشته باشد که می تواند به بهبود علائم شما کمک کند. برای درمان اختلال اضطرابی و اختلال هایپرسومنیا یا دیگر اختلالات موجود، می‌توانید از خانم دکتر مهسا کاشفی زاده کمک بگیرید تا با یک شیوه درمانی مناسب به شما در درمان بهتر کمک کند. 

سوالات متداول

 پرخوابی یا اختلال هایپرسومنیا چیست؟

پرخوابی وضعیتی است که در آن با وجود خواب کافی (یا بیش از حد کافی) در طول روز احساس خواب آلودگی شدید می‌کنید.

چه افرادی دچار پرخوابی می‌شوند؟

پرخوابی در زنان بیشتر از مردان است. تصور می‌شود که حدود 5 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار دهد. 

چند نوع پرخوابی داریم؟

• پرخوابی اولیه 
• پرخوابی ثانویه