روانکاوی چیست و برای چه کسانی مفید است؟
آنچه در این مقاله می خوانید
روانکاوی یکی از عمیق‌ترین و تاثیرگذارترین روش‌های روان‌درمانی است که به تحلیل افکار، احساسات و تجربیات ناخودآگاه فرد می‌پردازد. بسیاری از افراد وقتی می‌پرسند روانکاوی چیست، به دنبال درک نحوه عملکرد این روش درمانی هستند. با این حال، هنوز برخی از افراد تصور می‌کنند که روانکاوی روشی منسوخ شده است یا آن را صرفاً به هیپنوتیزم محدود می‌کنند. این برداشت‌های نادرست به دلیل آگاهی محدود از مفهوم واقعی روانکاوی است. در حقیقت، روانکاوی بر پایه تحلیل عمیق ذهن ناخودآگاه استوار است و هدف آن شناسایی ریشه‌های مشکلات روانی و رفتاری افراد است. برای کسانی که به دنبال حل چالش‌های عاطفی و روانی خود هستند، مشاوره فردی یکی از بهترین روش‌ها برای بهره‌گیری از مزایای روانکاوی است. این روش نه تنها به شناخت بهتر احساسات و افکار کمک می‌کند، بلکه راهی موثر برای رفع تعارضات درونی و بهبود کیفیت زندگی فراهم می‌آورد. در این مقاله، به معرفی روانکاوی و شیوه درمانی آن خواهیم پرداخت و سعی می‌کنیم به شما کمک کنیم تا با انتخاب آگاهانه، یک روانشناس حرفه‌ای و متعهد را پیدا کنید. اگر به دنبال راهی برای درک عمیق‌تر خود و یافتن راه‌حل‌های پایدار برای مشکلات روانی و عاطفی هستید، روانکاوی می‌تواند ابزار قدرتمندی برای تغییر و رشد باشد.
روانکاوی چیست؟
در تعریف روانکاوی چیست می توان گفت که روانکاوی چیستروانکاوی شاخه‌ای از روانشناسی است که با بررسی و تحلیل ناخودآگاه انسان، به مطالعه رفتارها و فرآیندهای روانی او می‌پردازد. این علم نه تنها یک تکنیک درمانی، بلکه دانشی عمیق و علمی است که بر پایه تحقیقات و روش‌های دقیق شکل گرفته است. روانکاوی بر نظریات زیگموند فروید بنا شده و فرضیه اصلی آن این است که افکار، احساسات و خاطرات انسان دارای لایه‌های ناخودآگاه هستند. هدف اصلی این روش درمانی، آشکارسازی و رهایی از عواطف و احساسات سرکوب شده است که به عنوان ریشه بسیاری از مشکلات روانشناختی در نظر گرفته می‌شوند. فروید معتقد بود که بسیاری از مسائل روانی، از جمله وسواس فکری، افسردگی و اختلالات اضطرابی، ناشی از سرکوب امیال و عواطف در دوران کودکی است. روانکاوی با هوشیارسازی ناخودآگاه، به افراد کمک می‌کند تا به درک بهتری از خود برسند و بر چالش‌های روانی خود غلبه کنند. برای دستیابی به نتایج مطلوب، این روش اغلب در کنار سایر روش‌های مشاوره روانشناسی به کار گرفته می‌شود و می‌تواند ابزار قدرتمندی برای بهبود کیفیت زندگی باشد. با تکیه بر اصول علمی و تجربیات درمانی، روانکاوی همچنان یکی از موثرترین روش‌ها در درمان اختلالات روانی و شناخت عمیق‌تر ذهن انسان محسوب می‌شود.
روانکاو کیست؟
روانکاو فردی است که با تکیه بر دانش روانشناسی و تخصص در رویکرد روانکاوی، به درمان مسائل و مشکلات روانی می‌پردازد. روانکاو باید علاوه بر داشتن مدرک روانشناسی، دوره‌های تخصصی روانکاوی را که معمولاً در موسسات معتبر بین‌المللی ارائه می‌شوند، طی کند. این دوره‌ها معمولاً حداقل ۴ سال به طول می‌انجامند و روانکاو را برای تحلیل و ریشه‌یابی مشکلات روانی آماده می‌کنند. برخلاف بسیاری از روش‌های درمانی که بر رفع علائم تمرکز دارند، روانکاوی به عمق مشکلات می‌پردازد و به دنبال کشف ریشه اختلالات روانی است. جلسات درمانی با روانکاو معمولاً طولانی‌تر از جلسات مشاوره با روانشناس است، زیرا فرآیند روانکاوی نیازمند زمان بیشتری برای تحلیل ناخودآگاه و شناسایی عوامل پنهان است. افرادی که با اختلالات روانی طولانی‌مدت مانند افسردگی یا اضطراب مواجه هستند، می‌توانند با مراجعه به یک روانکاو، از درمانی عمیق و پایدار بهره‌مند شوند. این روش به ویژه در کنار سایر خدمات تخصصی مانند مشاوره افسردگی، راهی موثر برای بازگشت به تعادل روانی و بهبود کیفیت زندگی فراهم می‌کند. روانکاوی با رویکرد دقیق و ریشه‌ای خود، انتخابی مناسب برای کسانی است که به دنبال درک بهتر از خود و حل چالش‌های روانی طولانی‌مدت هستند.
چگونه می‌توانیم ذهن ناخودآگاه را درک کنیم؟
فروید در جلسات درمانی روانکاوی مراجع می‌خواست تا دراز بکشد و زمانی که در حال صحبت درباره خاطرات و احساسات مراجع بودند، پشت سر مراجع می‌نشست و شروع به نوت برداشتن می‌کرد. روانکاوی کلاسیک به دلیل وجود پروسه‌های دفاعی در ناخودآگاه معمولا ۲ تا ۵ جلسه در هفته نیاز دارد که این تعداد جلسه ممکن است چند سال ادامه داشته باشد. در این رویکرد درمانی باید ریشه مشکل برطرف و درمان شود، اگر تنها به کاهش علائم اختلال بسنده کنید ممکن است علائم بیشتر با شدت بیشتر جایگزین شوند. روانکاو می‌تواند برای ریشه‌یابی اختلالات روانی از تکنیک‌هایی مانند آزمون رورشاخ (تعبیر لکه‌های جوهر)، لغزش فرویدی، تفسیر (تجزیه و تحلیل خواب)، تداعی آزاد، تحلیل مقاومتی و انتقال استفاده کند. در ادامه به بررسی برخی این تکنیک‌ها می‌پردازیم.
۱. لغزش فرویدی
لغزش فرویدی که به آن لغزش زبانی نیز گفته می‌شود، افکار و احساسات ناخودآگاه‌اند که به صورت پارا پراکسیس، به ذهن آگاه منتقل می‌شوند. برای مثال فردی اسم همسر جدید دوستش را با اسم همسر سابق خودش صدا می‌زند. فروید در این باره عقیده داشت که این لغزش سبب داشتن بینش از ذهن ناخودآگاه هر فرد است که اتفاقی نیست زیرا همه رفتارهای یک فرد مشخص است.
۲. آزمون لکه جوهر رورشاخ
اگر به سیستم دفاعی ناخودآگاه دقت کنید، متوجه خواهید شد که لکه جوهر معنای خاصی ندارد. افراد با توجه به تلپاتی که دارند تصاویر مختلفی می‌بینند. لکه جوهر یک آزمایش تصویری است و علاوه بر تصویر به تحلیل فرد بستگی دارد که B.F. Skinner، یکی از روانشناسان رفتاری این آزمون را غیر علمی می‌داند.
۳. تفسیر
فروید معتقد بود تفسیر یا همان تجزیه و تحلیل خواب، یک جاده به سوی ناخودآگاه هر فرد است زیرا ذهن آگاه در زمان خواب هوشیاری کمتری دارد. بنابراین هنگام خواب تمامی احساسات و افکار سرکوب شده قابل دسترسی هستند. لازم به ذکر است که ممکن است حقیقت در خواب تغییر کرده باشد، پس ما باید میان حقیقت و دروغ آن خواب تفاوت بگذاریم. فروید باور داشت که معنای اصلی و حقیقی یک رویا اهمیت جنسی دارد، که در نظریه سمبل‌گرایی جنسی نیز به این نکته اشاره دارد.
۴. تداعی آزاد
در این تکنیک که نمونه‌ای از روان‌درمانی است مراجع هر چه به ذهنش می‌رسد، بازگو می‌کند، یعنی روانکاو یک لیست از کلمات را برای مراجع می‌خواند، سپس مراجع اولین کلمه‌ای که به ذهنش خطور می‌کند به روانکاو می‌گوید. روانکاو با این روش می‌خواهد خاطرات سرکوب شده را پیدا کند و به یاد مراجع آورد. اگر مراجعی مقاومت داشته باشد این روش برای درمان مفید نخواهد بود. اما در برخی موارد مکث طولانی مدت و مقاومت مراجع باعث می‌شود تا روانکاو دریابد که اتفاقات و مسائل سرکوب شده به یاد مراجع آمده است و باید بیشتر سوال بپرسد تا به جواب مورد نظر برسد. فروید در گزارشی نوشته بود که بیمارانی که با این تکنیک درمان شده‌اند، گاهی خاطراتی را به یاد می‌آورند که انگار در حال تجربه مجدد آن هستند.
روانکاوی آنلاین
پیشرفت‌های صورت گرفته در تکنولوژی، روی تمامی زمینه‌های علمی از جمله روانکاوی تاثیر مثبتی داشته و سبب گسترش ارائه خدمات درمانی شده است. منظور از روانکاوی آنلاین برگزاری جلسات درمانی درمانجو از طریق روش‌های مختلف از جمله تماس تصویری و صوتی اینترنتی می‌باشد. در این روش نیز مانند روش سنتی به درمان تمامی اختلالات، افسردگی اضطراب، درمان وسواس فکری و عملی و … پرداخته می‌شود. این روش مدرن دارای مزایای بسیاری است که عبارتند از:
- مدیریت زمان بهتر: یکی از مزایای عالی روش‌های درمانی آنلاین رهایی از ترافیک، حضور در مکان‌های شلوغ (به خصوص در دوره کرونا) و … است. فقط نیاز است در زمان جلسه گوشی یا سیستم خود را در دسترس داشته باشید.
- پرداخت هزینه کمتر: بر اساس قوانین بسیاری از انجمن‌های روانشناختی جلسات درمانی آنلاین و غیرحضوری با هزینه کمتری برگزار می‌شوند. علاوه بر این ملزم به پرداخت هزینه رفت و آمد نیز نخواهید بود.
- بهترین روش برای مناطق دورافتاده: روانکاوی آنلاین بهترین گزینه برای افرادی می‌باشد که به دلیل فاصله بسیار زیاد محل زندگی‌شان با مراکز درمانی مشکل رفت و آمد دارند. این روش حتی برای ایرانیان مقیم دیگر کشورها که قصد انجام پروسه درمانی با یک روانشناس ایرانی را دارند بسیار کاربرد دارد.
- مناسب برای افراد دارای محدودیت: مشاوره آنلاین بهترین راه حل برای برای افراد دارای بیماری جسمی یا روانی است که نمی‌توانند از خانه خارج شوند.
آیا روانکاوی زیرشاخه‌ی روانشناسی است؟
همانطور که گفتیم برخی معتقدند که روانکاوی زیر مجموعه روانشناسی نیست و فکر می‌کنند که روانکاوی علمی متمایز از روانشناسی است، اما چون با روانشناسی تشابه زیادی دارد، آن را زیر مجموعه روانشناسی در نظر می‌گیرند. باید بگوییم که این فکر اشتباه است. فروید که خود پدر علم روانکاوی بوده است، در نوشته‌ها و گفته‌هایش آورده است که روانکاوی زیر مجموعه روانشناسی است، برای مثال در مصاحبه خود با BBC به این مورد اشاره کرده است.
فرق روانشناس و روانکاو
همانطور که گفتیم روانکاو نیز یک روانشناس محسوب می‌شود. تفاوت اصلی روانکاو و روانشناس پیدا کردن ریشه مشکل است. روانکاو بسیار دقیق‌تر مشکلات و مسائل را بررسی می‌کند و به پیدا کردن ریشه آن مشکل می‌پردازد. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، تعداد جلساتی که روانشناس با مراجع دارد بسیار کمتر از تعداد جلسات روانکاوی است. دلیل تعداد جلسه زیاد روانکاوی درمان اختلالات و مشکلات روانی است که نیازمند دقت و صبر بیشتری می‌باشد. پس افرادی که سال‌های زیادی درگیر اختلالات و مشکلات روانی بوده‌اند بهتر است به روانکاو مراجعه کنند.
روانکاوی برای چه کسانی مفید است؟
روانکاوی برای درمان اختلالات هویتی، وس.اس فکری-عملی، افسردگی، ترس‌های شدید (فوبیا)، اضطراب و در مجموع اختلالات روانشناختی موثر است. جالب است بدانید که روانکاوی نه تنها برای درمان موارد ذکر شده مفید است بلکه برای کسانی که به دنبال خودشناسی هستند نیز کاربرد دارد.
درمان وسواس فکری با روانکاوی
بر اساس تحقیقات انجام شده بهترین روش درمان وسواس فکری، روانکاوی است. چگونگی درمان بسته به شدت تاثیر وسواس در زندگی افراد می‌باشد. در واقع زمانی که فرد دچار وسواس در افکار خود می‌شود، علاوه بر اضطراب رفتارهایی مانند شستن مداوم دست، وسایل و … را از خود نشان می‌دهد. در وقتی جریان و محتوای فکر شکل وسواس گونه پیدا می کند، فرد ناراحتی، اضطراب و رفتارهای جبرانی همانند شستن یا شمردن را تجربه می کند. در بسیاری موارد دلیل اصلی ایجاد وسواس فکری تجربه‌های ناخوشایند و آسیب رسان دوران گذشته است. از این رو بهترین روش درمان وسواس روانکاوی است. زیرا در روانکاوی با ارزیابی و ریشه‌یابی مشکل به درمان آن پردخته می‌شود.
نتیجه گیری
در پایان، همانطور که در تعریف روانکاوی چیست گفتیم که روانکاوی به عنوان یکی از عمیق‌ترین روش‌های درمانی در حوزه سلامت روان، فرصتی منحصر به فرد برای شناسایی و درمان ریشه‌ای مشکلات عاطفی و روانی فراهم می‌آورد. این رویکرد با تمرکز بر ذهن ناخودآگاه، به افراد کمک می‌کند تا درک بهتری از احساسات، افکار و الگوهای رفتاری خود پیدا کنند و در نتیجه، زندگی سالم‌تر و پربارتری داشته باشند. اگرچه ممکن است برخی هنوز روانکاوی را به دلیل تصورات قدیمی یا اطلاعات ناکافی نادیده بگیرند، اما واقعیت این است که این روش در کنار سایر رویکردهای روان‌درمانی همچنان یکی از موثرترین ابزارها برای بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان است. برای کسانی که به دنبال آغاز سفری به درون خود و یافتن آرامش پایدار هستند، انتخاب یک متخصص مجرب در این زمینه بسیار حائز اهمیت است. در این راستا، دکتر مهسا کشفی زاده به عنوان یکی از روانکاوان و روانشناسان برجسته، با رویکردی علمی و انسانی، می‌تواند راهنمایی ارزشمند برای شما باشد. روانکاوی نه تنها برای رفع مشکلات روانی موثر است، بلکه می‌تواند به عنوان ابزاری برای رشد شخصی و دستیابی به شناختی عمیق‌تر از خود استفاده شود. در نهایت، مهم‌ترین قدم در این مسیر، شجاعت برای شروع درمان و اعتماد به فرآیند تغییر است. با همراهی یک متخصص حرفه‌ای، می‌توانید راهی روشن به سوی بهبود و تعادل در زندگی خود بیابید.
