کمال‌گرایی از نظر روانشناسی نوعی از شخصیت محسوب می شود که می تواند به عنوان یک ویژگی مثبت باشد، در صورتی که فرد را از مسیر عادی زندگی منحرف نکند. به طور کلی افراد کمال گرا افرادی هدفمند هستند که برای رسیدن به اهداف و برنامه های خود ایده آل گرا نیز هستند. اگر فرد کمال‌گرا، نتواند خواسته‌هایش را به دست آورد می تواند منجر به افسردگی و اضطراب شود، در این شرایط کمالگرایی می تواند آسیب زا باشد. در این مقاله سعی داریم تا شما را با هرآنچه لازم است درباره فرد کمال گرا و علائم و نشانه های آن بدانید آشنا خواهیم کرد.

درباره کمال گرایی:

رسیدن به موفقیت برای هر کسی می تواند توام با احساس خوشایند باشد. موفقیت ها و دستاوردها به فرد این انگیزه را می دهد که اهداف بزرگتری را برای خود ترسیم کند و به موفقیت های بیشتر بیندیشد. این موضوع فرد را به سمت کمالگرا بودن سوق می دهد. اما گاهی طی کردن این مسیر می تواند فرد را به شکل افراطی تبدیل به کمالگرای عصبی کند. این افراد دیگر نمی توانند از دستاوردها و موفقیت های خود لذت ببرند بلکه دائم در حال ترسیم اهداف بزرگتر و ایده آل تر هستند. کمالگرایی در واقع جنبه ای شخصیتی به شمار می آید که فرد در آن استانداردهای بالایی برای سنجش رفتارها و اعمال دارد.

انواع کمال گرایی:

کمال گرا بودن انواع مختلفی دارد که مهمترین آن ها عبارت است از:

1. خودمحور: از مهمترین ویژگی های این نوع کمالگرایی داشتن استانداردهای بالا برای خود و نظم در برنامه های شخصی است. این افراد می توانند رهبران و مدیران خوبی هستند. در شکل افراطی این افراد به جای استانداردهای موفقیت به جزییات شخصیتی و استانداردهای فردی خود متکی هستند.
2. اجتماعی: این افراد متکی به نظرات دیگران هستند و هر آنچه جامعه بپسندد را هدف خود قرار می دهد.
3. دگر محور: این افراد به شکل خودخواهانه ای استانداردهای خود را برای دیگران نیز وضع می کنند. انتقاد از دیگران و قضاوت آن ها بسیار آسان است.

علایم و نشانه های کمال گرا بودن

کمالگرایی یکی از پدیده های فردی است که در جامعه ما بسیار رایج است. این افراد علائم و نشانه های مشخصی دارند که بیانگر تلاش برای رسیدن به کاملیت و خلاصه هر چیزی که در کارهایشان انجام می دهند برای رسیدن به بهترین نتیجه میباشد.

این نشانه ها شامل علاقه مندی به جزئیات دقیق، بخش بخش کردن مسائل، اهمیت دادن به موقعیت های شغلی، تمرکز بر روی کار و همچنین مراقبت از جسم و ذهن خود می باشد. آنها نه تنها در زندگی شغلی و تحصیلی بلکه در زندگی روزمره همیشه در تلاش برای بهتر شدن و کامل بودن هستند.

این موضوع می تواند لذت زندگی را برای آن ها کمرنگ کند. داشتن شکل افراطی از این رفتارها کافی است تا فرد دائما درگیر هدفگذاری و دویدن به دنبال آن باشد. کمالگراها در این شکل نیازمند دریافت کمک از مشاوره فردی برای ایجاد توازن در این موضوع هستند.

مشکلات کمال گرا بودن:

کمال گرایی باعث می شود شخص همیشه به دنبال تایید دیگران باشد و به همین دلیل نمی تواند لذت زندگی را تجربه کند. همچنین، خود کم‌بینی و ناتوانی در تعیین هدف نیز از شایع‌ترین مشکلات افراد کمال‌گراست. آن‌ها ممکن است به اندازه کافی قاطعیت نداشته باشند تا به یک هدف واحد متمرکز شوند و همیشه به دنبال بهترین گزینه هستند که ممکن است باعث رد بقیه گزینه ها شوند.

ویژگی های فرد کمال گرا:

یکی از مهمترین مواردی که لازم است بدانید ویژگی هایی است که این افراد دارند. از مهمترین ویژگی های افراد کمالگرا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• همه یا هیچ: کمال گراها به مسائل به شکل صفر و صدی نگاه می کنند. به این معنا که در زمان تعریف اهداف خود آن را به حدی ایده آل ترسیم می کنند که اگر احساس کنند به آن نمی رسند آن نمی خواهند. در واقع زمانی آن هدف را می خواهند که به بهترین شکل و بی نقص محقق شود.
• بسیار انتقادگر: یکی دیگر از ویژگی کمال گراها نگاه انتقادی آن ها به خود و دیگران است. این افراد به جای دیدن موفقیت های خود و دیگران لب به انتقاد باز می کنند و دائما عیوب را می بینند. چرا که ذهن این افراد روی نقایص و کمبودها تمرکز دارد و به دنبال رفع آن و داشتن بهترین ها است.
• تحت فشار ترس بودن: ترس از رسیدن به هدف به صورت ناقص یا ناکافی و یا حتی شکست موضوع دیگری است که می توان به وضوح در کمالگراها مشاهده کرد. این افراد نمی توانند هیچگونه نقص و ایرادی را بپذیرند حتی اگر به اهدافشان برسند نمی توانند از آن لذت ببرند.
• داشتن استانداردهای غیر واقعی: از دیگر ویژگی کمال گراها داشتن مقیاس و استانداردهای غیرواقعی برای سنجش مسایل مختلف است. آنها حتی پس از دست پیدا کردن به اهدافشان نمی توانند از آن لذت ببرند چرا که اهداف آن ها همیشه دور از دسترسشان است.
• تمرکز صرف بر نتایج: افراد موفق از روند تعقیب هدف لذت می‌برند، در حالی که کمال‌گرایان تنها به دستیابی به هدف فکر می‌کنند و از رشد و تلاش لذتی نمی برند. آن ها دائم از خطا و شکست دوری می کنند و همین نگرانی است که نمی توانند از مسیر موفقیت خود لذت ببرند.
• احساس افسردگی بابت اهداف محقق نشده: کمال‌گراها در مقابل افراد موفق، حس شادی و رضایت کمتری دارند و در مواقعی که‌ انتظارات آنها برآورده نشده، در احساسات منفی غوطه‌ور می‌شوند. آنها تا زمانی که همه چیز طبق انتظارشان پیش نرفته دنبال راهشان می‌روند و این شرایط باعث تبدیل هر چیز ناقصی به یک شکست می‌شود.
• ترس از شکست: اشخاص کمال‌گرا بیشتر از موفقیت از شکست می‌ترسند، زیرا ارزش بسیار زیادی برای نتایج قائل هستند و از هر چیزی کمتر از حد کمال، بسیار ناامید می‌شوند. بنابراین، شکست برایشان به یک چشم انداز بسیار ترسناک تبدیل می‌شود و شروع به کار مجدد را دشوار می‌کند.
• اهمال کاری: اینکه فرد کمالگرا، اهمال کار باشد شاید کمی تعجب آور باشد. اما کمالگراها به دلیل ترس از شکست یا عدم حصول نتیجه دلخواه ترجیح می دهند هیچ کاری انجام ندهند.
• حالت تدافعی: کمال‌گرایان انتقادات سازنده را ترسناک می‌دانند و تدافعی می‌شوند، در حالی که افراد موفق آنها را به عنوان اطلاعات مفیدی برای بهبود عملکردشان در آینده می‌بینند
• عزت نفس پایین: کمال‌گراها ناراضی و خود انتقادگر هستند و عزت نفس پایینی دارند. ماهیت سختگیرانه آنها ممکن است دیگران را دور کند و تنها و منزوی شوند. این شرایط تاثیر جدی بر روی تصویر فرد از خودشان و رضایت کلی از زندگی دارد. در این شرایط رهایی از افکار منفی برای او سخت می شود.

روش های درمان کمال گرایی:

اگر خود را یک فرد کمالگرا می دانید لازم است روش های زیر را برای غلبه بر این احساس خود انجام دهید:

• سالم باشید نه عصبی: باور کنید که کمالگرایی یک ویژگی مثبت است اما اگر این ویژگی شکل افراطی پیدا کند می تواند آسیب زننده باشد. اگر ویژگی های گفته شده درباره کمالگراها را دارید، باید بدانید که مبتلا به وجه عصبی هستید. داشتن استانداردهای سختگیرانه رندگی و روابط اجتماعی و سلامت شما را نیز به مخاطره می اندازد.
• پرهیز از داشتن نگاه صفر و صدی: این نگاه که همه یا هیچ که به هر چیزی یا امتیاز صفر می دهید یا صد زندگی را برای شما سخت می کند. باور کنید که همه چیز می تواند به شکل ایده آل نباشد، می توانید اشتباه کنید و شکست بخورید، این چیزی از ارزش های شما برای رسیدن به اهدافتان کم نمی کند. در مسیر موفقیت نیز از آن لذت ببرید چرا که در حال رشد هستید.
• دوری از تله های ذهنی کمالگرا: اگر احساس کردید در هزارتوی تله ذهنی کمالگرایی افتاده اید سعی کنید از آن دوری کنید و درگیر جزئیات و اطلاعات زیاد نشوید. تنها روی کار و هدفتان به شکل سالم تمرکز کنید.

اگر احساس می کنید به عنوان یک فرد کمالگرای عصبی درگیر مشکلات هستید می توانید از کمک مشاوره آنلاین کمک بگیرید تا در سریع ترین زمان ممکن برای سلامت روح و روان خود اقدامی مفید انجام دهید.

نتیجه گیری

کمالگرایی به عنوان یک جنبه شخصیتی می تواند به شکل مثبت یا منفی در فرد بروز و ظهور داشته باشد. در شکل مثبت فرد دارای انگیزه و انرژی برای رسیدن به موفقیت است اما در نوع منفی فرد دائما در ترس از شکست دست و پا می زند و احساس انرژی منفی زیادی در او وجود دارد. این افراد با استرس و اضطراب دائمی دست و پنجه نرم می کنند و حتی با رسیدن به اهداف خود نمی توانند احساس شادی و رضایت از خود را تجربه کنند.

سوالات متداول

کمالگرایی چه ویژگی هایی دارد؟

اعتماد به نفس کم، مقاومت در برابر انتقادها، اهمال کاری، ترس از شکست، افسردگی، تمرکز بر نتیجه، داشتن استانداردهای غیرواقعی و رویکرد انتقادی از مهمترین ویژگی هایی است که افراد کمالگرا دارند.

عوامل کمالگرا بودن چیست؟

ترس از تاییدن نشدن، حس ناکافی بودن، داشتن مشکلات روحی و روانی مانند وسواس فکری، والدین کمالگرا و… از مهمترین عواملی است که یک فرد را کمالگرا می کند.

انواع کمالگرایی چیست؟

به طور کلی کمالگرایی به دو شکل مثبت و منفی در افراد بروز می کند.