اگر در زمره آدمهایی هستید که داشتن مهارت های ارتباطی و ایجاد روابط عمیق با جامعه را دوست دارید، قطعا باید مهارت گوش دادن فعال را در خود پرورش دهید. افراد جامعه با حرف زدن درباره مسائل مختلف می توانند نقاط اشتراک زیادی از بعد فرهنگی، اجتماعی و اعتقادی پیدا کنند و همین موضوع به عمق بیشتر روابط کمک می کند. در صورتی که مهارت گوش دادن فعال را نداشته باشید، در مکالمه های ساده هم دچار مشکل می شوید و گاها فرد گوینده از گفتن حرف خود پشیمان می شود. در این شرایط بروز اختلاف و سوءتفاهم نیز تشدید میشود.
مهارت گوش دادن فعال چیست؟
گوش دادن موثر یعنی دیگران از اینکه با شما حرف بزنند لذت می برند. چرا که احساس می کنند شما با تمام وجود به صحبت های آن ها گوش می دهید بدون اینکه بخواهید آن ها را قضاوت کنید با با سردی و بی تفاوتی برخورد نمایید. به قول معروف با جان و دل به حرف های دیگران گوش بدهید. این گوش دادن با شنیدن ساده فرق دارد. شنیدن ساده یعنی طرف مقابل هر حرفی بزند شما مشغول کار خود هستید و ممکن است همزمان ذهن شما درگیر مسائل مختلف باشد. اما گوش دادن فعال یعنی همه چیز را به خاطر شنیدن حرفهای طرف مقابل کنار می گذارید و تمام تمرکز شما سراپا گوش است، برای شنیدن.
یکی از شکایات زوج های جوان کم صبری طرف مقابل در شنیدن حرف ها است. در واقع زن یا شوهر به دلیل ضعف در مهارت و هنر گوش دادن فعال، موجب بروز ناراحتی و دعوا و گاهی سوتفاهم می شود. از همین رو اگر این افراد به مشاوره مراجعه کنند، طی زوج درمانی به آن ها این مهارت آموزش داده می شود تا بتوانند در برابر صحبت های هم صبورتر باشند.
روش های پرورش مهارت گوش دادن
در صورتی که می خواهید مهارت گوش دادن فعال را در خود پرورش دهید، باید از روش های مختلفی استفاده کنید. به طور مثال می توانید از مشاوره فردی دکتر مهسا کاشفی زاده عضو انجمن روانشناسان ایران استفاده کنید. استفاده از تکنیک ها و توصیه های تخصصی می تواند تا حد زیادی در این مساله راهگشا باشد. حتما به خوبی می دانید که اگر هنر گوش دادن فعال را داشته باشید، گام بلندی در تقویت و عمیق سازی روابط اجتماعی خود بر می دارید.
اما به طور کلی می توانید از روش های زیر برای تقویت گوش دادن فعال استفاده کنید:
- افزایش تمرکز و توجه کامل به گوینده: یکی از بهترین روش هایی که به شما کمک می کند شنونده فعالی باشید، این است که تمام حواس خود را معطوف گوینده کنید. کافی است به فرد نگاه کنید. فکر خود را از دیگر افکار خالی نمایید. منتظر تمام شدن حرف های گوینده نباشید. از قبل جواب خود را آماده نکنید. حواستان به مکالمه باشد و مشغول گوشی یا موارد دیگر نشوید. به زبان بدن گوینده تمرکز کنید.
- بروز نشانه های شنیدن حرف های گوینده: در خلال صحبت های گوینده با سر تکان دادن یا کلمات کوتاه به گوینده نشان دهید که توجه شما به صحبت های او است و گاهی حتی احساساتتان را در چهره تان از حرف های او نشان دهید.
- بروز دادن بازخورد: اگر تفکر و اعتقاد شما با دیگران تفاوت دارد از بیان آن خودداری نکنید، اما با بیان خلاصه حرف های او سوالاتی که در ذهنتان ایجاد شده را بپرسد و احساسات خود را بیان کنید.
- پرهیز از قضاوت: یکی از اصول اساسی در گوش دادن فعال به حرف های دیگران قضاوت نکردن و پرهیز از عجله کردن است. این رفتارها گوینده را از ادامه صحبت پشیمان می کند. بنابراین حرف کسی را قطع نکنید، وسط حرف دیگران نپرید و به حرف های طرف مقابل علاقه نشان دهید. پذیرش تفاوت ها در روابط با دیگران اهمیت زیادی دارد.
در صورتی که احساس می کنید نیاز دارد تا هنر گوش دادن را به صورت فعال بیاموزید می توانید از توصیه ها و راهکارهای مشاوره های روانشناسی استفاده کنید. برای این منظور کافی است از راه های مختلف مشاوره آنلاین یا تلفنی با دکتر مهسا کاشفی زاده استفاده کنید. پس از مدتی قطعا تغییرات مثبت زیادی را در خود شاهد خواهید بود.
تفاوت گوش دادن فعال با گوش دادن غیر فعال چیست؟
حتما تجربه کرده اید که گاهی وقتی با کسی حرف میزنید همزمان مشغول کار دیگری است و شما بحث را عوض می کنید. یا حتی دیگران زمان صحبت با شما این احساس را پیدا کرده و حرف خود را قطع می کنند. این یعنی شما به حرف طرف مقابل توجهی ندارید. یا فعالانه به حرف های او گوش نمی کنید.
مهارت گوش دادن فعال انتخابی آگاهانه است که با شنیدن صرف یا همان گوش دادن غیرفعال تفاوت دارد. مهمترین تفاوت های این دو مورد به شرح زیر است:
- شنیدن یعنی فقط فرد مقابل حرف می زند و شنونده بدون توجه فقط صوت حرف های گوینده را دریافت می کند. در حالی که گوش دادن به صورت فعال علاوه بر شنیدن با درک حرف ها همراه است.
- شنیدن یکی از حواسی است که انسان ها از آن بهره مند هستند اما گوش دادن فعال انتخاب آگاهانه ای است که تمرکز خود را روی آن قرار می دهید.
- شنیدن غیرفعال اتفاقی هم هست در حالی که گوش دادن فعال انتخابی آگاهانه است.
- وقتی شما به حرف های دیگران به صورت فعال گوش میدهند در واقع اطلاعاتی را دریافت می کنید که در شنیدن ساده و غیرفعال این اتفاق نمی افتد.
- گوش دادن فعال نیازمند یادگیری مهارت است تا بتوانید تمرکز و توجه خود را معطوف گوینده کنید اما در شنیدن نیازی به آموزش ندارد و ناآگاهانه هم انجام می شود.
در بسیاری از جلسات مشاوره خانواده یکی از مهمترین عواملی که منجر به بروز اختلافات اعضای خانواده می شود، هم همین نداشتن مهارت گوش دادن به صورت فعال است.
موانع گوش دادن فعال
زمانی که می خواهید به صحبت های طرف مقابل خود به صورت فعال گوش دهید، ممکن است عواملی مانع شود. شناسایی این موانع به شما کمک می کند که به صورت فعال به صحبت های دیگران گوش دهید. از جمله این موانع می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حواس پرتی به دلیل عوامل بیرونی مانند موبایل، گفتگوی چند نفر به صورت همزمان، حواس پرتی به دلیل وجود لوازم مزاحم در محیط اطراف
- حواس پرتی به دلیل ویژگی های فرد مقابل به دلیل نوع پوشش، نوع حرف زدن، لهجه یا برخی ویژگی های ظاهری
- تفاوت فرهنگی میان فرد گوینده و شنونده
- جبهه گیری شخصی به دلیل تضاد مذهبی، اعتقادی یا تعصبات خاص مانع جدی در گوش دادن به صورت فعال
- زبان بدن متناقض با پیام انتقال داده شده از سوی گوینده که باعث سردرگمی شنونده می شود
کاربردهای مهارت گوش دادن فعال
از مهمترین کاربردهایی که این مهارت می تواند به همراه داشته باشد، عبارت است از:
- عمیق کردن روابط و اعتماد بخشی در روابط اجتماعی و عاطفی
- موفقیت در موقعیت های شغلی برای مذاکره های کاری
- کسب منفعت از روابط اجتماعی به دلیل ایجاد حس امنیت در دیگران
بسیاری از کسانی که دچار اختلال توجه هستند و نمی توانند به صحبت های دیگران تمرکز کنند می توانند برای تقویت این مهارت از روش روان درمانی استفاده کنند.
مزایای مهارت گوش دادن فعال
داشتن این مهارت مزیت های زیادی به همراه دارد که مهمترین آن ها شامل موارد زیر است:
- عمیق شدن و توسعه روابط اجتماعی
- افزایش در جلب اعتماد دیگران
- تقویت حل مسائل در فرد
- بهتر شدن قدرت تصمیم گیری
- افزایش اطلاعات عمومی و کاربردی
- پیشگیری در از دست دادن اطلاعات مهم
- افزایش اعتماد به نفس در فرد
- عمیق شدن روابط دوستانه و روابط عاطفی
در صورتی که احساس می کنید نیاز دارید این مهارت را در خود تقویت کنید از توصیه ها و روش های تخصصی و حرفه ای مشاوره روانشناسی دکتر مهسا کاشفی زاده استفاده نمایید.
نتیجه گیری
مهارت گوش دادن فعال دارای ویژگی های مشخصی است که حس خوبی در مخاطب ایجاد می کند. این ویژگی های عبارت است از: لبخند زدن، برقراری ارتباط چشمی با گوینده، نشان دادن عکس العمل آینه ای، عدم قضاوت گوینده، تمرکز به صحبت های گوینده و یادآوری، سوال پرسیدن، تایید، توجه به جزئیات مکالمه، بیان خلاصه حرف های گوینده و…
مشکلاتی که بسیاری از اعضای یک خانواده در جلسات خانواده درمانی به آن اشاره می کنند، در موارد زیادی به دلیل عدم گوش دادن فعال است. وقتی اعضای خانواده نمی توانند با هم به درستی گفتگو کنند و به جای گوش دادن فعال به دنبال فرار از شنیدن هستند، رفته رفته روابط با سردی مواجه می شود. از همین رو تقویت این مهارت ضرورت زیادی برای تقویت روابط اجتماعی، خانوادگی و حتی روابط عاطفی دارد.
سوالات متداول
1- مزیت گوش دادن فعال چیست؟
تقویت روابط و عمیق شدن ارتباطات، افزایش اعتماد به نفس و نیز جلب اعتماد دیگران، تقویت ذهنی فرد در مواجهه با مسائل مختلف و تصمیم گیری درست و… از جمله مزیت هایی است که از مهارت به همراه دارد.
2- مهمترین ویژگی های مهارت گوش دادن فعال چیست؟
لبخند زدن، برقراری ارتباط چشمی با گوینده، نشان دادن عکس العمل آینه ای، عدم قضاوت گوینده، تمرکز به صحبت های گوینده و یادآوری، سوال پرسیدن، تایید، توجه به جزئیات مکالمه، بیان خلاصه حرف های گوینده و…
3- کاربرد مهارت گوش کردن فعال به صحبت دیگران چیست؟
اگر می خواهید در موقعیت های مختلف اجتماعی، شغلی و روابط عمومی موفق باشید ارتباط موثر برقرار کنید، این مهارت یک ضرورت انکار ناپذیر است.