مشاوره روانشناسی انواع مختلفی دارد. روانشناسی نوجوانان یکی از زمینه های تخصصی این حوزه است که از اهمیت بالایی برخوردار است. در علم روانشناسی افرادی که در رده سنی 10 تا 19 سال قرار می گیرند، نوجوان محصول می شوند. از همین رو هر گونه مشکل و چالش روحی روانی در این دسته نیازمند دریافت و مداخلات روانشناسی نوجوانان است. آنچه باعث شده که این شاخه از علم روانشناسی مهم باشد، دوره گذاری است که فرد از کودکی به نوجوانی طی می کند. در این دوران مغز فرد رشد کرده و نیازهای او بین دوران کودکی و بزرگسالی است. از همین رو نیازمند توجه و تخصص ویژه است.
درباره روانشناسی نوجوانان
روانشناسی نوجوانان به بررسی و تحقیق در سن نوجوانی می پردازند. در این بررسی ها عملکرد و رفتار نوجوانان ارزیابی می شود. روانشناسی کودک و نوجوان برای نخستین بار در قرن 19 میلادی شناخته شد. از آنجا که در سن نوجوانی ویژگی های خاصی در افراد بروز می کند که متفاوت از دوران کودکی و نوجوانی است از همین رو علم روانشناسی به این رده سنی توجه ویژه ای دارد. از مهمترین ویژگی های دوران نوجوانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد عقلی فرد بیشتر از دوران کودکی
- استقلال فکری
- ابراز وجود
- عدم تعادل عاطفی
همه این ویژگی ها در کنار هم باعث می شود تا خانواده ها در مواجهه با این تغییرات نوجوان با چالش های زیادی مواجه شوند. در این شرایط می توان با استفاده از مشاوره خانواده شرایط تربیتی و روحی نوجوان را درک کرد. در صورتی که نیاز به مشاوره های تخصصی برای مواجهه با نوجوانان را دارید، می توانید از خدمات روانشناسی مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده عضو انجمن روانشناسان ایران استفاده کنید.
منظور از اختلال رفتاری در نوجوانان چیست؟
اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان به مجموعه رفتارهایی گفته می شود که می تواند برای فرد یا اطرافیان وی آزاردهنده و مخرب باشد. در ین شرایط فرد نیازمند کمک به مشاوره های روانشناسی است تا با علت یابی، این رفتارها اصلاح و درمان شود. مهمترین اختلالات روانی و رفتاری که در میان نوجوانان دیده می شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال اضطراب: این اختلال عمدتا به دلیل پس از بروز سانحه، ابتلا به انواع فوبیا و اضطراب در نوجوان بروز کند.
- بیش فعالی: این اختلال عمدتا تا قبل از 7 سالگی در کودک بروز می کند. پرحرفی، شیطنت و بازیگوشی زیاد، بی قراری، افت تحصیلی، نداشتن تمرکز و… از جمله نشانه های این اختلال است. کودکانی که مبتلا به این اختلال هستند در صورت درمان نشدن مستعد اعتیاد، اضطراب و… هستند.
- وسواس اجباری: این اختلال به صورت فکری-عملی در نوجوان بروز می کند و مانند چرخه ای ناسالم روان نوجوان را تحت تاثیر قرار می دهد. تکرار غیرمنطقی یک رفتار می تواند مهمترین نشانه این اختلال در فرد باشد.
- اختلال خوردن: همانطور که از نام این اختلال مشخص است نوجوان مبتلا به پرخوری زیاد یا بی اشتهایی شدید می شود. براساس مطالعات صورت گرفته بیش از 7.2 نوجوانان از این اختلال رنج می برند.
- گرایش به مواد مخدر و اعتیاد: برخی از نوجوانان به دلیل دوستی با افراد اشتباه، در دسترس بودن مواد مخدر، تبلیغات و… درگیر مواد مخدر و… می شوند. این موضوع می تواند با تنش در خانواده، فشار همسالان و… تشدید شود.
چه عواملی باعث اختلال رفتاری در نوجوانان می‌شود؟
از نگاه روانشناسی و مشاوره والدین برای درمان و مواجهه با نوجوانان دارای اختلالات رفتاری، عواملی مختلفی می تواند منجر به بروز این رفتارها شود. از مهمترین عواملی که می تواند منجر به بروز اختلالات روانی نوجوانان شود، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عوامل بیولوژیکی
- بیماری های جسمی
- ناتوانی ها یا معلولیت های جسمی
- ضربه و آسیب به مغز
- عوامل ارثی و سوابق خانوادگی
- تربیت غلط
- محیط تحصیلی و خانوادگی
- طلاق پدر و مادر
- والدین زورگو
- اختلالات روانی
- تجربیات تلخ مانند تجاوز، از دست دادن والدین و…
اختلالات روانی خاص
گاهی ممکن است نوجوانان درگیر اختلالات روانی خاص شوند، که در این شرایط استفاده از کمک ها و مداخلات درمانی یک روانشناس خبره ضروری است. این اختلالات می تواند مانند اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی از سنین کم به صورت درمان نشده در نوجوان ایجاد شده باشد. در این صورت اگر مراجعه دیرهنگام باشد، ممکن است فرد نیازمند درمان رفتاری یا دارو درمانی باشد. اما اختلال سلوک، نافرمانی در دوران کودکی و اعتیاد از اختلالات روانی خطرسازی هستند که نیازمند توجه ویژه و درمان توسط متخصص است.
پیشگیری از اختلال رفتاری در نوجوانان
اگر به دنبال درمان و پیشگیری از اختلالات رفتاری در نوجوانان هستید، می توانید راه های زیر را مورد توجه قرار دهید:
- برقراری ارتباط با نوجوان
- روان درمانی و استفاده از کمک های مشاوره نوجوانان
- توجه به نیازهای عاطفی نوجوان
- بازنویسی قوانین تربیتی
- تشویق رفتارهای درست نوجوان
- تلاش برای الگوی خوب بودن
- کمک به نوجوان برای برنامه ریزی بهتر
- معطوف کردن توجه کودک به کتاب، فیلم های آموزشی و مشاوره
- توجه به تقویت مثبت به جای تنبیه نوجوان
- اصلاح رفتارهای غلط و ناسالم
- صمیمیت با نوجوان
- توجه به سلامت جسمی و ورزش
در صورتی که احساس می کنید، در اطرافیان شما نوجوانی در معرض این عوامل وجود دارد می توانید از کمک های یک مشاور روانشناس به او کمک کنید، تا درگیر اختلالات رفتاری نشود. امروزه خدمات روانشناسی به صورت غیر حضوری و مشاوره آنلاین در دسترس عموم است. شما می توانید برای دریافت مشاوره های تخصصی نوجوانان از روش های مختلف حضوری، غیرحضوری و آنلاین مرکز مشاوره دکتر کاشفی زاده استفاده کنید. روانشناسی نوجوانان یکی از حوزه های تخصصی است که می تواند در صورت مراجعه به هنگام، مانع از بروز اختلالات روانی خاص و پرخطر در سنین بزرگسالی وی شود.
نتیجه گیری
روانشناسی نوجوانان به طور تخصصی به مسائلی مانند رفتارهای نوجوان، تغییرات دوره نوجوانی، مداخلات درمانی نوجوان و مواردی از این قبیل می پردازند. در صورتی که مشکلات نوجوان مربوط به تغییرات دوران تغییر و ورود به سن نوجوانی باشد، مشاوره فردی در حوزه نوجوان می تواند به فرد کمک کند. یک روانشناس نوجوان برای اینکه بتواند بر مراجعه کننده خود تاثیرگذار باشد باید بتواند با فرد رابطه صمیمی برقرار کند. احترام به حریم خصوصی نوجوان این اعتماد را در مراجعه کننده ایجاد می کند که شنونده راهنمایی های مشاور خود باشد. در صورتی که فرزند شما نیازمند مداخلات روان درمانی است این موضوع را ایراد یا عیب ارزیابی نکنید. مرکز مشاوره و خدمات روانشناسی دکتر مهساکاشفی زاده آماده ارائه انواع خدمات مشاوره نوجوان، خانواده و والدین است.
سوالات متداول
1- روش های پیشگیری از اختلالات رفتاری در نوجوان چیست؟
- برقراری ارتباط با نوجوان
- روان درمانی و استفاده از کمک های مشاوره نوجوانان
- توجه به نیازهای عاطفی نوجوان
- بازنویسی قوانین تربیتی
- تشویق رفتارهای درست نوجوان
- تلاش برای الگوی خوب بودن
- کمک به نوجوان برای برنامه ریزی بهتر
- معطوف کردن توجه کودک به کتاب، فیلم های آموزشی و مشاوره
- توجه به تقویت مثبت به جای تنبیه نوجوان
- اصلاح رفتارهای غلط و ناسالم
2- عوامل بروز اختلالات رفتاری در نوجوانان چیست؟
- عوامل بیولوژیکی
- بیماری های جسمی
- ناتوانی ها یا معلولیت های جسمی
- ضربه و آسیب به مغز
- عوامل ارثی و سوابق خانوادگی
- تربیت غلط
- محیط تحصیلی و خانوادگی
- طلاق پدر و مادر
- والدین زورگو
- اختلالات روانی
- تجربیات تلخ مانند تجاوز، از دست دادن والدین و…
3- مهمترین اختلالات رفتاری در نوجوانان چیست؟
- بیش فعالی
- اختلال اضطراب
- اختلال وسواس اجباری
- اختلال خوردن
- اعتیاد و گرایش به مواد مخدر