بروز مشکلات و اختلالات روانی یکی از مسائلی است که برخی افراد جامعه با ان مواجه می شوند. اختلال دو قطبی نیز یکی از بیماریها و مشکلات روانی است که بر اساس آمار گردآوری شده حدود 1 تا 2 درصد جامعه با آن دست به گریبان هستند. البته به گفته پژوهشگران این آمار مختص بیماران شناسایی شده است، بدان معنا که برخی افراد این بیمار را به صورت ناشناخته شده تجربه می کنند و از وجود آن در برهه مختلف زندگی رنج می برند. در این مطلب به طور کامل به تشریح بیماری دو قطبی پرداخته ایم.

اختلال دو قطبی چیست؟

اختلال دو قطبی یکی از بیماری های روحی و روانی است که می تواند زندگی و حیات فرد را تحت الشعاع قرار دهد. شاید برای شما تعجب اور باشد که بدانید این بیماری یکی از عوامل موثر در ناتوانی فرد در جهان شناسایی شده است. به این معنا که بیمار مبتلا به اختلالات دوقطبی در صورت بروز این بیماری از انجام بسیاری از فعالیت های فردی و اجتماعی عاجز می شود. این بیماری اگرچه قابل کنترل و درمان است، با این وجود لازم است فرد برای درمان خود به شکل جدی پیگیر باشد. اختلالات دوقطبی به عنوان بیماری شیدایی شناخته می شود که در آن فرد در خلق خود دچار اختلالاتی است که باعث نوسان و عدم تعادل در خلق و خو می شود.

تاثیرات منفی نه تنها خلق، بلکه رفتار و فکر فرد را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. بسته به نوع ابتلای فرد ممکن است فرد هفته ای یک مرتبه این حالت را تجربه کند. این تجربه در قالب افسردگی خود را نشان می دهد. گاهی نیز به شکل شیدایی یا مانیا است. برای کسانی که با این بیماران مواجه هستند فراز و نشیب  تعجب آوری را مشاهده می کنند. این افراد در برهه ای که علائم این بیماری را نشان نمی دهند مانند افراد عادی زندگی می کنند. اما بروز این اختلال نوسانات شدیدی را نشان می دهد.

نکات مهم در اختلالات دوقطبی

یکی از مهمترین نکاتی که باید درباره اختلال دو قطبی بدانید اینکه این بیماری اواخر سن بلوغ و در اوایل جوانی بروز می کند. در صورتی که در خانواده خود فرد مبتلا به این اختلال را داشته باشید می توانید با مراجعه به مشاوره فردی  نسبت به تشخیص این اختلال در خود اقدام کنید. این موضوع به شما کمک می کنید در صورت تشخیص این اختلال در شما، برای درمان زودتر اقدام کنید. دکتر مهسا کاشفی زاده عضو انجمن روانشناسان ایران از جمله روانشناسان مطرح کشور در زمینه تشخیص و درمان مشکلات خلقی و روان شناسی است. شما می توانید جهت دریافت مشاوره در زمینه های مختلف و درمان اختلالات دوقطبی با شماره 09121433438 تماس بگیرید.

علت ایجاد اختلالات دو قطبی چیست؟

یکی از سوالاتی که درباره اختلال دو قطبی وجود دارد، علت یابی آن است. در مجموع مهمترین عللی که می تواند بیماری دو قطبی را در فرد ایجاد کند شامل سابقه ژنتیکی، عملکرد و نوع ساختار مغز می باشد. نکته مهمی که باید درباره این بیماری بدانید اینکه، این بیماری به صورت اکتسابی ایجاد نمی شود. بلکه علت اصلی آن ژنتیکی است. اما فرد در شرایط مختلف زندگی ممکن است تحت شرایطی این بیماری خفته را بروز دهند. به طور مثال اعتیاد یا مصرف مواد مخدری مثل آمفتامین می تواند این بیماری خفته را در فرد شعله ور کند. 

افراد دچار اختلال دو قطبی چه علائمی دارند؟

شاید برای شما سوال باشد که شخصیت دو قطبی چه علائمی از این بیماری را بروز می دهد. همانطور که گفته شد فرد مبتلا به اختلالات دوقطبی دچار نوسانات خلقی است از همین رو می تواند به تناسب فصل یا شرایط مختلف این نوسانات را بروز دهد. به طور مثال یک بیمار مبتلا به اختلال دو قطبی در فصل تابستان و بهار حالت شیدایی گاهی توام با افسردگی را بروز می دهد. با این وجود فرد مبتلا به این اختلال در شرایط شیدایی یا افسردگی علائم مختلفی را از خود بروز می دهد که در ادامه به مهمترین آن اشاره می شود

علائم در دوره مانیا یا شیدایی

• اعتماد به نفس زیاد
• سرخوشی و نشاط زیاد
• بالا بودن میزان انرژی برای فعالیت های فیزیکی
• تند و زیاد حرف زدن
• بالا بودن سطح انرژی
• افزایش میل جنسی
• بروز احساس پریشانی
• اختلال در خواب

علائم در دوره افسردگی

•   حس غم زیاد
•   ناامیدی
•   اضطراب و استرس زیاد
•   تمایل به خودکشی یا آسیب زدن به خود
•   خستگی زیاد
•   وجود درد در بدن
•   کاهش راندمان کاری در امور روزمره
•   عدم تمرکز بر کارها
•   بی انگیزه در امور روزمره
•   بدخواب شدن
•   از دست دادن اشتها یا پرخوری

علائم اختلال دوقطبی به طور کلی

• افسردگی
• تغییرات احساسی
• مشکلات فکری
• علائم فیزیکی
• مشکلات رفتاری
• روان پریشی 

در نظر داشته باشید در صورتی که احساس می کنید علائم اختلالات دوقطبی را دارید، که زمینه ژنتیکی آن نیز در شما وجود دارد می توانید با یک مشاور روانشناسی  این موضوع را در میان بگذارید تا با انجام تست ها و روش های مختلف این موضوع برای شما حل شود.

مشکلات بیماران دو قطبی

فرد مبتلا به بیماری دو قطبی به دلیل داشتن نوسانات خلقی طبیعتا در زندگی روزمره خود نیز با چالش هایی مواجه است که زندگی را برای او سخت می کند. همانطور که می دانید اختلال دو قطبی همراه با علائم و نشانه هایی است که در بسیاری موارد همین علائم درواقع مشکلات جدی برای فرد به همراه می آورد:

• خواب بد
• بی اشتهایی زیاد
• خستگی دائمی
• عدم تمرکز بر کارها و امور روزمره
• احساس بد درباره خود
•  فکر کردن به خودکشی

و علائم دیگری که پیشتر درباره دوقطبی به آن اشاره کردیم هر کدام سبب می شود تا فرد در انجام امور کاری و شغلی و حتی روابط اجتماعی و خانوادگی خود با مشکلات عدیده ای دست به گریبان باشد. اینکه فرد نمی تواند در محیط کار خود به درستی به وظایف خود عمل کند یا به دلیل نوسانات خلقی با اطرافیان خود درگیر می شود. همچنین در محیط خانواده نیز در برابر کوچکترین تنش ها ممکن است دچار نوسانات خلقی شود باعث می شود فرد همواره احساس ناکامی داشته باشد. به طور کلی انواع مشکلاتی که این افراد دارد در قالب موارد زیر قرار می گیرد:

• مشکلات اجتماعی
• مشکلات شغلی
• مشکلات رفتاری
• عدم تمرکز و مشکلات فکری

انواع اختلال دو قطبی کدامند؟

اختلالات دوقطبی انواع مختلفی دارد که هر کدام می تواند علائم مختلفی را نیز بروز دهد. این تفاوت ها در تشخیص این بیماری  و درمان آن بسیار تاثیرگذار است. از مهمترین انواع اختلال دو قطبی که در میان مبتلایان رواج دارد عبارت است از:

نوع 1

این نوع از اختلالات که در بیماران دو قطبی مشاهده می شود، گاهی دارای علائم افسردگی است. گاهی نیز هیچ علامتی از افسردگی در ان ها مشاهده نمی شود.

نوع 2

این بیماران این اختلال را به شکل خفته دارند که به آن مانیا همراه با افسردگی می گویند.

ادواری

در این بیماران بروز حملات به شکل سیکل می باشد که به آن سیکلوتایمی نیز می گویند. این نوع اختلال در مانیا و افسردگی نیز دیده می شود. نکته مهم در این نوع اختلال دو قطبی اینکه در صورت عدم پیگیری درمان می تواند به دوقطبی نوع یک یا دو تبدیل شود.

پیش رونده

بیماری دو قطبی در این نوع در فرد بیش از 4 بار در سال در فرد باعث بروز نوسانات خلقی می شود. نوع پیشرونده می تواند همراه یکی از انواع نوع یک یا دو باشد.

ریشه بیماری دو قطبی در چیست؟

اگر به دنبال ریشه یابی این بیماری باشید باید به عوامل مختلفی که می تواند باعث تشدید یا بروز آن شود اشاره کرد. از مهمترین عواملی که می توان آن را به عنوان عامل و ریشه اصلی این بیماری برشمرد عبارت است از:

 

• سابقه ژنتیکی
• عوامل محیطی
• اختلالات هورمونی
• استرس و اظطراب
• مصرف مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی
• بیماری های مغزی 

روش های درمان اختلالات دو قطبی چیست؟

در صورتی که یک شخصیت دو قطبی به دنبال راهکارهای درمانی موثر باشد، از سوی روانپزشک روش های درمانی مختلف به تناسب نوع و پیشرفت بیماری در نظر گرفته می شود. مهمترین روش های درمانی اختلال دو قطبی عبارت است از:

درمان دارویی

یکی از متداول ترین و بهترین روش های درمانی در افراد مبتلا به اختلالات دوقطبی استفاده از داروهایی است که برای این منظور تولید شده است. این داروها به ثبات خلقیات فرد کمک می کند. این داروها کمک می کنند تا قرد در برابر تنش ها و بروز احساسات آرام تر باشد. این داروها همچنین خواب فرد را نیز تنظیم می کند تا با استراحت کافی بتواند عملکرد بهتری برای انجام امور روزمره خود داشته باشد.

روان درمانی

یکی دیگر از روش های درمان اختلالات دوقطبی استفاده از کمک روانشناسانی است ه به شکل تخصصی در این زمینه آموزش دیده اند و تجربه کافی نیز در این زمینه دارند. در این روش بیمار از دارو استفاده نمی کند بلکه به کمک جلسات روان درمانی احساسات خود را کنترل می کند. در نظر داشته باشید که در این روش علاوه بر بیمار، افراد خانواده نیز باید در جلسات درمانی مشارکت داشته باشند، چرا که این افراد نقش مهمی در روند بهبود حال بیمار دارند. این روش ممکن است با توجه به نوع بیماری و میزان پیشرفت برای تسریع در روند درمانی نیازمند استفاده از دارو باشد. در این صورت روانشناس مربوطه همه این موارد را با بیمار و اطرافیان وی در میان می گذارد. 

چه افرادی در معرض اختلال دو قطبی هستند؟

از آنجا که اختلالات دوقطبی بیشتر ریشه ژنتیکی دارد تا روانی از همین غالبا افرادی که در خانواده خود دارای سابقه اختلال دو قطبی بیش از سایرین در معرض این بیماری قرار دارند. البته عوامل دیگری مانند شرایط محیطی، مشکلات هورمونی و مغزی نیز می تواند فرد را به سمت این بیماری سوق دهد، با این وجود غالبا افراد دارای سابقه ژنتیکی بیش از سایرین در معرض این اختلال هستند.

چگونه با افراد دارای شخصیت دو قطبی رفتار کنیم؟

یکی از مهمترین دغدغه ای که افراد مرتبط با شخصیت دو قطبی دارند، نحوه برخورد با این افراد است. در ادامه به مهمترین شیوه های رفتاری با افراد مبتلا به اختلال دو قطبی اشاره می شود:

1.   رفتار درمانی

یکی از مهمترین روش های درمانی این بیماران روان درمانی است که علاوه بر فرد، اطرافیان وی نیز باید رد مشاوره های درمانی شرکت کنند. چرا که این بیماران تا حد زیادی نیازمند حمایت و کمک اطرافیان هستند و این موضوع می تواند تا حد زیادی به آن ها کمک کند.

• درک رفتارهای بیمار
• حمایت از بیمار در طول دوره درمان
• همراهی با بیمار در زمان امتناع از مصرف دارو
• پیگیری رژیم دارویی فرد
• همراهی با بیمار در دوران مانیک و هایپومانیک
• آمادگی برای مواجهه با شرایط بحرانی
• دور کردن بیمار از محرک های تشدید کننده بیماری
• صبوری در طول دوره درمان

2.   مراقبت از خود

در این شرایط باید به عنوان فردی که در تماس با این بیمار است خودمراقبتی را تمرین کنید تا در همراهی بیمار دچار آسیب نشوید. برای این موضوع موارد زیر را دنبال کنید:

• تمرین همدلی
• تمرین سلامت ذهنی
• استفاده از کمک مشاور

3.   مطالعه و آشنایی با اختلال دوقطبی

در این زمینه فرد همراه بیمار دوقطبی باید آگاهی های لازم درباره این بیماری، روند درمان و علائم و حمله هایی که ممکن است به بیمار دست دهد، داشته باشد. در این شرایط موارد زیر را مورد بررسی و مطالعه قرار دهید:

• قبول کردن ژنتیکی بودن بیماری در فرد
• شناسایی علائم مختلف این بیماری
• آگاهی با روش های درمانی

درمان اختلال دو قطبی از طریق مشاوره روانشناسی

یکی از روشهای مناسب برای درمان اختلال دو قطبی مشاوره روانشناسی است. در این روش در صورتی که فرد در مراحل حاد بیماری نباشد همچنین خواستار درمان بدون دارو باشد، روانشناس طی جلسات روان درمانی برای درمان بیمار کمک می کند.

در این جلسات روانشناس با بهره گیری از تجربیات و علم خود به بیمار کمک می کند تا در مسیر کنترل بیماری خود موفق شود. دکتر مهسا کاشفی زاده عضو انجمن روانشناسان ایران یکی از روانشناسان با تجربه در کشور است که می توانید برای دریافت وقت مشاوره با شماره  09121433438 تماس بگیرید. درمان شخصیت دو قطبی و سایر اختلالات روحی و روانی از جمله خدماتی است که می توانید دریافت کنید.

سوالات متداول

از کجا بفهمم بیماری دو قطبی دارم؟

گاهی با مطالعه مطالبی درباره شخصیت دو قطبی افراد احساس می کنند، ممکن است دچار این اختلال باشند. در صورتی که می خواهید به پاسخ دقیق این سوال برسید می توانید از کمک یک روانشناس خوب کمک بگیرید.

آیا اختلال دو قطبی درمان قطعی دارد؟

یکی از سوالات متداول درباره این بیماری درمان قطعی برای آن است. در پاسخ به این سوال می توان گفت تنها راه و بهترین راه برای درمان مصرف داروهایی است که ویژه این بیماری در داروخانه ها عرضه می شود. این داروها به ثبات خلق کمک می کند. مصرف این داروها در طول دوره درمان بسیار اهمیت دارد. تا زمانی که فرد از این داروها استفاده می کند حال خوبی دارد. قطع کردن داروها می تواند عوارض سنگینی به همراه داشته باشد. نکته مهمی که درباره درمان این بیماری باید مورد توجه قرار داد اینکه درمان این بیماری مصرف مادام العمر داروهایی است که روانپزشک تجویز می کند.

چه عواملی می تواند این بیماری را در فرد تشدید کند؟

درگیری فرد با مشکلات روحی و روانی یکی از مهمترین عواملی است که بروز آن را تشدید می کند. در چنین شرایطی فرد باید از هرگونه خطر و تنشی که می تواند این بیماری را تشدید کند دور باشد. تغییر ساعت خواب، شرایط استرس زا و قطع دارو از مهمترین علل تشدید این بیماری در فرد است.

روش های درمانی که برای این بیماری وجود دارد چیست؟

بسته به میزان پیشرفت و نوع بیماری فرد بیمار می تواند روش های مختلفی را با مشاوره روانپزشک دنبال کند. درمان دارویی و رواندرمانی دو روش اصلی درمان این اختلال به شمار می آید. غالبا افرادی که خواستار درمان بدون دارو باشند می توانند از روش روان درمانی استفاده کنند. در این روش فرد با مراجعه به روانشناس تلاش می کند تا احساسات خود را کنترل کند.

انواع اختلالات دوقطبی چیست؟

این بیماری در 4 درسته نوع یک، نوع دو، پیش رونده و ادواری تعریف و دسته بندی می شود. که هر کدام از این انواع دارای علائم خاصی است که توسط روانشناس یا روانپزشک شناسایی و برای درمان اقدام می شود. در صورتی که این بیماری به موقع شناسایی شود طبیعتا مسیر درمان نیز راحت تر است.