سلامت روان کودکان تاثیر مستقیم بر کیفیت زندگی آنها دارد. کودکی که دارای سلامت روانی کافی است در انجام فعالیت های روزمره خود مشکلی ندارد و پویایی و شادی را می توان در رفتارها و سبک زندگی او مشاهده کرد. والدین نیز همواره در مسیر زندگی دغدغه سلامت روان کودکان خود را دارند. بسیاری از آن ها پیش از اقدام به فرزندآوری با استفاده از کمک های مشاوره فردی تلاش می کنند، تا آماده پذیرش این مسئولیت شوند. اما اینکه تا چه اندازه در این مسیر موفق می شوند، بستگی به تلاش آن ها و انجام اقدامات لازم دارد.
منظور از سلامت روان در کودکان چیست؟
سلامت روان کودکان به این معنی است که کودک به نقطه ای می رسد که از نظر عاطفی و رشد قابلیت یادگیری مهارت های اجتماعی را به صورت مستقل دارد. در واقع این کودکان توان مواجهه با مشکلاتی که در مسیر آن ها قرار می گیرد را دارند. نکته مهم که سلامت روان می تواند برای کودکان به همراه داشته باشد، تمرکز بر درس خواندن و آموزش پذیری برای داشتن زندگی مطلوب است. در صورتی که سلامت روانی در کودک تهدید شود زمینه برای بروز برخی اختلالات روانی نیز فراهم می شود. همین موضوع می تواند منجر به بروز رفتارها و مشکلاتی برای او شود.
یکی از بهترین کارهایی که والدین می توانند انجام دهند استفاده از خدمات مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده است. برای این منظور می توانید با کارشناسان مرکز برای رزرو وقت مشاوره تماس بگیرید.
اختلالات روانی شایع در دوران کودکی چیست؟
در صورتی که سلامت روان کودکان به مخاطره بیفتد، بروز اختلالات روانی مانند کم توجهی، اختلال بیش فعالی، اضطراب و استرس و اختلالات روانی در کودک نیز تشدید می شود. هر کدام از این اختلالات به تنهایی می تواند منجر به ناتوانی او در امر یادگیری، اختلال در رشد و… نیز شود.
علائم اختلالات روانی دوران کودکی
اختلالات روانی در کودکان دارای علائم و نشانه هایی است که کار تشخیص آن را توسط والدین و پس از آن متخصصان روانشناس تسهیل می کند. از جمله علائم اختلالات روانی کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طولانی شدن احساس غم در کودک (بیشتر از دو هفته)
- انجام رفتارهای پرخطر و آسیب زننده برای کودک یا اطرافیان
- گفتن حرفهای نگران کننده درباره آسیب به خود
- انجام رفتارهای غیرقابل کنترل و خطرناک
- تحریک پذیری و خشم شدید
- حرف زدن درباره مرگ و خودکشی
- تغییر در تغذیه
- کاهش شدید وزن
- اختلال خواب
- عدم تمرکز
- داشتن دل درد یا سردرد
- بروز افت تحصیلی
- امتناع از مدرسه رفتن
تأثیر اختلالات روانی در کودکان
اختلالات روانی می تواند بر کیفیت زندگی، یادگیری و آموزش کودک تاثیر مستقیم داشته باشد. کودکی که با اختلالات روانی دست و پنجه نرم می کند از نظر قدرت و ضعف در میزان رشد متفاوت هستند. از جمله تاثیرات اختلالات روانی در کودک عبارت است از:
- کاهش تمرکز کودک در امر یادگیری و کنترل احساسات
- بروز پریشانی، استرس و اضطراب
- بروز رفتارهای مخرب و آسیب زننده
- عدم توانایی در حل مشکلات
چه کودکانی دچار اختلالات روانی می‌شوند؟
شاید برای شما این سوال وجود داشته باشد که اختلالات روانی چه کودکانی را بیشتر تهدید می کند؟
پاسخ به این سوال براساس مطالعات روانشناسی کودک نشان می دهد که عوامل زیر می تواند بروز اختلالات روانی را در کودکان افزایش دهد:
- سابقه ارثی بیماری های روانی
- کودکان بیمار یا کودکان محروم از فرصت های آموزش و کار
- کودکان در معرض تنبیه دائمی و سخت از سوی خانواده
- کودکانی با تجربه طرد شدن از سمت والدین
آیا اختلالات روانی دوران کودکی قابل درمان است؟
پاسخ به این سوال روشن است، بله. امروزه از روش های مختلفی برای درمان اختلالات روانی کودکی می توان استفاده کرد. از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از خدمات روان درمانی
- استفاده از مداخلات دارویی در موارد خاص
- تلاش و همراهی والدین، مربی و معلمان کودک
چگونه سلامت روانی کودک را تقویت کنم؟
همه والدین به دنبال سلامت روان کودکان هستند، چرا که در این صورت دغدغه کمتری خواهند داشت و می توانند برای بهبود کیفیت زندگی کودک و آرامش او بیشتر تلاش کنند. اما نکته مهمی که باید مدنظر قرار دهید، اینکه والدین می توانند با راهکارهایی روان کودک خود را تقویت کنند. از جمله راهکارهای پیشنهادی عبارت است از:
- وقت گذاشتن والدین برای کودک: یکی از مهمترین و موثرترین کارهایی که والدین می توانند برای سلامت روان فرزندان خود انجام دهند، وقت گذاشتن برای بازی کردن، حرف زدن، فیلم دیدن حتی در زمان استراحت است. این وقت گذاشتن احساس امنیت و آرامش را برای کودک به همراه دارد.
- توجه به صحبت های کودک: او سوالاتی دارد که معلم یا دوستان و اطرافیان خود می پرسد، توجه به این حرفها می تواند به شما نشان دهد که او چه دغدغه هایی دارد. در صورتی که احساس می کنید، در این زمینه توانایی کافی را ندارید می توانید از کمک های مشاوره والدین استفاده کنید.
- تشویق کودک: هیچ چیز به اندازه تشویق های مناسب و به موقع بر سلامت روحی و روانی کودکان موثر نیست. زمانی که فرزند شما کار خوبی را انجام می دهد با تشویق های کلامی و حتی هدیه دادن احساس خوبی پیدا می کند.
- آموزش نظم و انضباط: بسیاری از والدین زمانی که می خواهند کودکان خود را آموزش دهند و یا آن ها را تنبیه کنند، از کلماتی استفاده می کنند که نمی تواند در تغییر یا تقویت رفتارهای او موثر باشد. کودکان برای نظم آموزی نیازمند شنیدن توضیح هستند.
- داشتن توقعات واقع بینانه از کودک: زمانی که یک کودک اشتباه می کند، از او توقع برخوردهایی مشابه بزرگسالان نداشته باشید. مقایسه کردن کودکان نیز یکی از انتظارات بی موردی است که والدین با آن عزت نفس کودک خود را تخریب می کنند.
- آموزش مثبت اندیشی: همیشه با فرزندان خود به گونه ای صحبت و رفتار کنید، که همیشه مثبت اندیش باشد و برای حل مشکلات نگرانی نداشته باشد. این موضوع به افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس کودک کمک زیادی می کند.
- تمرکز بر نقاط قوت کودک: تمرکز بر نقاط قوت رفتاری کودک به افزاش خلاقیت و شکوفا شدن استعدادهای او کمک زیادی می کند.
- آموزش استقلال به کودک: از وابسته کردن بیش از اندازه کودک به خود بپرهیزید. کودکان باید بتوانید به تناسب سن خود کارها و امور فردی را به صورت مستقل و بدون نگرانی انجام دهد.
- تشویق کودک به ورزش کردن: یکی از مهمترین کارهایی که به سلامت روحی و جسمی کودکان کمک می کند، ورزش کردن است. ورزش کافی به کیفیت استراحت، خورد و خوراک و سلامت جسمی کودک کمک زیادی می کند.
- کاهش استرس کودک در کنار والدین: زمانی که کودکان حضور کافی والدین را احساس نکنند در مواجهه با مشکلات دچار استرس و اضطراب زیادی می شوند. از همین رو حتما زمان هایی را برای تفریح و بازی با کودک در نظر بگیرید.
- والدین بهترین الگوی فرزندان: اگر می خواهید فرزندتان سلامتی روحی و روانی داشته باشد باید الگوی خوب و مثبتی برای او باشید. چرا که نخستین افرادی که یک کودک در زندگی خود می بیند، والدین است از همین رو تلاش کنید تا فرزندانتان از شما الگوبرداری مثبتی کنند.
- آموزش حفظ آرامش به کودک: وقتی کودک به اجبار ناچار به انجام کاری نباشد رفته رفته در مسیری انجام کارهای لذت بخش و مثبت حرکت می کند. والدین می توانند با ایجاد تجربه های مثبت در کودک این شرایط را برای او فراهم کنند.
نقش والدین در سلامت روانی کودکان
یکی از مهمترین و اساسی ترین نقش ها در تضمین سلامت روان کودکان بر عهده والدین است. چرا که والدین بیش از هر کسی کودک خود را می شناسد و می تواند براساس این شناخت رفتارهای عادی و غیرعادی او را تشخیص دهد. در صورتی که والدین احساس رفتارهای متفاوتی را در کودک خود مشاهده کنند می توانند از کمک مشاوره های روانشناسی کمک بگیرند.
اهمیت مشاوره روانشناسی در سلامت روانی کودکان
والدین گاهی به تنهایی نمی توانند با اختلالات روانی کودک خود کنار بیایند. در این شرایط استفاده از مشاوره های روانشناسی بسیار اهمیت دارد. مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده یکی از مراکز مشاوره ای تخصصی در زمینه سلامت روحی و روانی کودکان و نیز کمک به درمان اختلالات روانی کودکان است. در صورتی که والدین شرایط دریافت مشاوره حضوری را نداشته باشند می توانند از خدمات مشاوره آنلاین برای خل مشکلات خود استفاده کنند.
نتیجه گیری
والدینی که احساس مسئولیت در قبال سلامت روان کودکان خود دارند به خوبی می دانند که از هر فرصت و زمینه ای باید برای سلامت روحی و روانی کودک خود استفاده کنند. در این زمینه استفاده از مشاوره های روانشناسی تخصصی بسیار کمک کننده است. به ویژه اگر خانواده ها شرایط احتمالی بروز اختلالات روانی کودک در ان فراهم باشد. کودکی که از سطح سلامت روانی مناسبی برخوردار باشد، در امر آموزش ویادگیری مهارت های فردی و اجتماعی عملکرد بهتری دارند. از همین رو توجه به این موضوع باید از سوی والدین جدی گرفته شود.
سوالات متداول
1- اختلالات روانی شایع در دوران کودکی چیست؟
بروز اختلالات روانی مانند کم توجهی، بیش فعالی، اضطراب و استرس و اختلالات روانی در کودک
2- علائم اختلالات روانی در کودکان چیست؟
- طولانی شدن احساس غم در کودک (بیشتر از دو هفته)
- انجام رفتارهای پرخطر و آسیب زننده برای کودک یا اطرافیان
- گفتن حرفهای نگران کننده درباره آسیب به خود
- انجام رفتارهای غیرقابل کنترل و خطرناک
- تحریک پذیری و خشم شدید
- حرف زدن درباره مرگ و خودکشی
- تغییر در تغذیه
- کاهش شدید وزن
- اختلال خواب
- عدم تمرکز
- داشتن دل درد یا سردرد
- بروز افت تحصیلی
- امتناع از مدرسه رفتن
3- عوامل تهدید کننده سلامت روان در کودکان برای بروز اختلالات روانی چیست؟
- سابقه ارثی بیماری های روانی
- کودکان بیمار یا کودکان محروم از فرصت های آموزش و کار
- کودکان در معرض تنبیه دائمی
- کودکانی با تجربه طرد شدن از سمت والدین