حتما شنیده اید یا در برخی فیلم ها دیده اید، که از روش شوک درمانی برای درمان برخی بیماران با مشکلات حاد روحی و روانی استفاده می شود. از این روش درمانی گاهی برای افرادی استفاده می شود که روش های روان درمانی یا دارویی پاسخگو نیست از همین رو روانپزشکان از روش دیگری تحت عنوان شوک درمانی استفاده می کنند. اینکه این روش درمانی چیست، چه مزایا یا معایبی دارد موضوعی است که در این مقاله به آن می پردازیم. همچنین در این مطلب به شما خواهیم گفت که از روش شوک مغزی برای درمان چه بیماری هایی می توان استفاده کرد.

شوک درمانی چیست؟

شوک درمانی در واقع روشی است که در آن با ضربان الکتریکی به مغز شوک وارد می شود. این ضربه های الکتریکی نیز با استفاده از جریان برق با ولتاژ مشخصی است که در نهایت به بهبود عملکرد مغزی بیماران کمک می کند. در این روش با استفاده از الکترودهایی که در قسمتهای مختلف سر به صورت سطحی روی پوست قرار می گیرد، جریان برق به مغز منتقل می شود. زمان این شوک نیز کمتر از یک ثانیه است و طی آن تکانه های عصبی مورد نظر به مغز منتقل می شود. نکته جالبی که در این روش باید بدانید اینکه بیمار هیچ احساس دردی نخواهد داشت و حتی پس از آن نیز به خاطر نخواهد آورد که چه اتفاقی افتاده است. پس از چند ساعت بیمار مجددا حافظه خود را به دست می آورد. از این روش درمانی تنها در برخی موارد استفاده می شود که در ادامه این مقاله به آن اشاره خواهیم کرد.

مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده عضو انجمن روانشناسان ایران، ارائه کننده انواع خدمات مشاوره روانشناسی است که شما می توانید برای دریافت مشاوره و نیز دریافت اطلاعات لازم درباره این روش درمانی با کارشناسان مرکز تماس بگیرید.

شوک درمانی برای درمان چه بیماری هایی موثر است؟

همانطور که پیشتر گفته شد از این روش درمانی غالبا برای درمان بیماری های روانی و روحی افرادی استفاده می شود که در شرایط حادی قرار دارند. به طور مثال کسانی که دچار استرس و اضطراب و یا افسردگی حاد هستند را می توان با این روش درمانی بهبود بخشید. طی این روش با ایجاد تغییرات شیمیایی علائم این مشکلات در مغز افراد رفع می شود. مطالعات نشان می دهد بیماران دچار افسردگی حاد پس از درمان از طریق شوک مغزی تا 70 درصد علائم افسردگی در آن ها بهبود پیدا کرده است و از انتخاب این روش رضایت دارند.

درمان اعتیاد نیز می توانند با این روش انجام شود. اگر فرد برای ترک اعتیاد از سایر روش ها تاثیری دریافت نکرده باشد، می تواند شوک مغزی را نیز به عنوان یکی از گزینه های موثر انتخاب کند. علاوه بر این موارد می توان از روش شوک مغزی برای بیماران دچار اختلال دو قطبی نیز استفاده کرد.

به طور خلاصه کاربرد این روش درمانی برای موارد زیر می باشد:

• افسردگی شدید توام با روان پریشی و تمایل به خودکشی
• افسردگی مقاوم به درمان
• شیدایی و سرخوشی شدید توام با بی قراری و بیش فعالی در بیماران دو قطبی
• کاتاتونیا همراه با بی تحرکی یا حرکات سریع
• بی قراری و پرخاشگری در مبتلایان به زوال عقل

مزایای شوک درمانی

استفاده از روش شوک درمانی به عنوان یکی از روش های درمانی موثر برای بیماری های روحی و روانی نشان داده که همواره توام با مزیت های فراوانی است. به ویژه آنکه احساس رضایت بسیاری از بیماران نیز اثبات کننده آن می باشد. از جمله مزیت هایی که می توان برای آن برشمرد عبارت است از:

1- درمان افسردگی:

این روش درمانی یکی از موثرترین و بهترین روش هایی است که تاکنون برای درمان افسردگی شناخته شده است. این روش به ویژه برای بیمارانی که از دارودرمانی یا رواندرمانی امتناع می کند، بسیار مناسب می باشد.

2- روشی امن:

از دیگر مزیت های این روش درمانی می توان به امنیت بالای آن اشاره کرد که خطر جانی برای فرد به همراه ندارد.

3- امکان انجام آن در دوران بارداری:

بسیاری از روش های درمان دارویی برای افراد باردار مضر است، در صورتی که فرد از مشکلات روحی و روانی حادی رنج ببرد و به دلیل بارداری امکان تجویز دارو برای وی وجود نداشته باشد، استفاده از روش شوک مغزی بهترین انتخاب است.

4- دسترسی مناسب:

از آنجا که امنیت این روش بسیار بالاست و پیچیدگی زیادی ندارد افراد در صورت نیاز دسترسی راحتی به آن دارند. در صورتی که نیاز به استفاده از این روش درمانی داشته باشید پیشنهاد می کنیم، به مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده مراجعه کنید.

5- عدم تداخل با روش دارو درمانی:

در برخی از بیماری های روحی و روانی استفاده از این روش در کنار دارو درمانی تجویز می شود، که هیچ تداخلی با هم ندارد و می توان به صورت ترکیبی از این روش برای درمان فرد استفاده کرد.

عوارض شوک درمانی چیست؟

استفاده از این روش درمانی، مانند سایر روش های دیگر می تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشد که عمده ترین آن ها عبارت است از:

• احساس گیجی و سردرگمی تا چند ساعت پس از شوک
• احساس درد و کوفتگی
• احساس فراموشی کوتاه مدت
• احتمال تشنج در موارد نادر

اقدامات قبل از شوک درمانی

اگر روان درمانگر راهکار درمانی شوک مغزی را برای فرد تجویز کند، لازم است پیش از انجام آن اقدامات زیر مورد توجه قرار گیرد تا فرد با آمادگی کامل آن را دریافت کند. از جمله اقدامات لازم پیش از انجام شوک مغزی شامل موارد زیر می باشد:

• محدودیت مصرف برخی مواد غذایی پیش از انجام شوک مغزی
• انجام آزمایشات کامل قلب و ریه
• انجام تست های پایه خونی
• دریافت رضایتنامه کتبی از بیمار
• ارزیابی روانی فرد
• انجام معاینات کامل بالینی

نحوه انجام شوک درمانی

برای انجام شوک درمانی از روش بیهوشی عمومی برای فرد استفاده می شود. البته مدت زمان بیهوشی ایجاد شده حدود 15 تا 20 دقیقه می باشد. داروی بیهوشی و شل کننده عضلات از طریق سرم به بدن بیمار تزریق می شود و پس از انجام فرایند بیهوشی کار متخصص برای انجام شود آغاز می شود. در این مرحله با اتصال پدهای مخصوصی الکترود روی سر بیمار جریان برق از طریق دستگاه به پدها و پس از آن به مغز بیمار منتقل می شود.

از آنجا که در این روش از بیهوشی عمومی استفاده می شود از همین رو پیش از انجام فرایند شوک مغزی، از بیمار امضا و رضایت نامه کتبی دریافت می شود. در صورتی که بیمار تمایلی به استفاده از این روش برای درمان نداشته باشد، متخصص روانشناس نباید برای درمان از این روش استفاده کند. تعداد جلسات درمانی با شوک نیز بسته به نظر متخصص و نیاز بیمار دارد، برخی افراد ممکن است در هر دوره درمانی که به فواصل دو تا سه مرتبه در هفته انجام می شود نیازمند 66 تا 10 شوک باشند.. فرایند شوک تنها یک ثانیه است اما از زمان بیهوشی تا به دست آوردن هوشیاری مجدد بیمار کمی زمان نیاز است. پس از آن نیز بیمار تا چند ساعت احساس گیجی دارد که این عوارض کاملا طبیعی است. بیشترین اثربخشی این روش درمانی نیز پس از دو هفته بروز می کند و می توان به راحتی تاثیرات مثبت آن را طی کوتاه مدت مشاهده کرد.

مراقبت های بعد از شوک درمانی

فردی که در معرض روش درمانی شوک مغزی قرار گرفته است می تواند پس از چند ساعت به فعالیت های روزمره خود ادامه دهد. با این وجود پیشنهاد می شود فرد طی 24 ساعت نخست از انجام فعالیت های سنگین و رانندگی خودداری کند. از آنجا که گیجی و فراموشی کوتاه مدت یکی از عوارض شایع این روش درمانی به شمار می آید از همین رو استراحت یک روزه پس از انجام شوک می تواند به ریکاوری فرد کمک کند.

نتیجه گیری

برخی از بیماری های روحی و روانی نیازمند درمان از روش هایی غیر از روان درمانی و دارودرمانی است. شوک درمانی از جمله این موارد به شمار می آید. البته باید بدانید که انجام این روش درمانی باید توسط فرد متخصص صورت بگیرد. در صورتی که بیماری دارید که باید با این روش درمان شود می توانید از خدمات مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده استفاده کنید.

سوالات متداول

1- مهمترین عوارض استفاده از شوک مغزی برای درمان بیماری های روحی و روانی چیست؟

• احساس گیجی و سردرگمی تا چند ساعت پس از شوک
• احساس درد و کوفتگی
• احساس فراموشی کوتاه مدت
• احتمال تشنج در موارد نادر

2- استفاده از شوک مغزی برای چه بیماری هایی است؟

• افسردگی حاد
• زوال عقل
• دو قطبی
• کاتاتونیا
• افسردگی مقاوم به درمان

3- مدت زمان درمان شوک مغزی چقدر است؟

کل پروسه درمان با این روش حدود 15 دقیقه طول می کشد.