خواب دیدن یکی از اتفاقات ساده و روزمره افراد است که همه آن را بارها و بارها تجربه کرده ایم. اما گاهی خواب دیدن زیاد منجر به ایجاد اختلالات خوابی و کاهش کیفیت خواب فرد می شود از همین رو مشکلات دیگری مانند خستگی، اضطراب و اختلال در روند عادی زندگی فرد را به همراه دارد. در صورتی که فرد با چنین مشکلاتی مواجه می شود به دنبال راهکاری برای بهبود این شرایط می گردد. در این مقاله دیدن خواب آن هم به شکل زیاد و آزار دهنده را بررسی و راهکارهای درمانی آن را نیز ارائه خواهیم کرد.
تعریف و مقایسه خواب، رویا و کابوس
برای اینکه بتوانیم علت خواب دیدن زیاد از نظر روانشناسی را بررسی کنیم باید نخست به تعریفی در مورد هر کدام از موارد خواب، رویا و کابوس بپردازیم.
در تعریف خواب می توان گفت مولفه ای است که به شکل پردازش حافظه اموری مانند یادگیری و حافظه کوتاه مدت را به حافظه بلندمدت منتقل و ذخیره می کند. گاهی نیز از آن به عنوان عاملی برای ایجاد تعادل روانشناختی و عاطفی یا می شود. چرا که در خواب تکانه های الکتریکی و تغییرات بیوشیمیایی توسط مغز پاسخ داده می شود. این تعریف اگرچه تنوع و پراکندگی زیادی دارد اما حقیقت کلی این است که نمی توان تعریف منحصر و ساده برای فرایند خواب ارائه کرد.
رویا نوعی از خواب هایی است که احساس خوبی به فرد می دهد و آنقدر طبیعی و واقعی است که در زمان دیدن آن نمی توان غیر واقعی بودن آن را احساس کرد. در این شرایط فرد احساس میکند چیزی که می بیند واقعی است.
کابوس نیز فرایندی است که به دلایل مختلفی مانند افسردگی در فرد بروز می کند و باعث آشفتگی او در زمان خواب می شود و نمی توانند خواب راحت را تجربه کنند. دیدن خواب های توام با استرس و ترس را کابوس می نامند که منجر به بیدار شدن همراه با استرس می شود.
چرا خواب میبینیم؟
شاید این سوال برای شما وجود داشته باشد که چرا خواب می بینیم؟ براساس مطالعات صورت گفته توسط دانمشندان نمی توان مکانیسم یا عامل خاصی را برای آن در نظر گرفت. اما به طور کلی فرایند خواب دیدن بر اثر تحولات بیولوژیکی است که باعث دیدن خواب، کابوس یا رویا می شود.
اما برای پاسخ بهتر به این سوال باید نخست دلایل خواب دیدن خود را بررسی کنید. وجود عواملی مانند اضطراب، خشم، خجالتی بودن، احساس گناه، وجود افکار منفی و ترس می تواند به عنوان مهمترین عوامل خواب دیدن باشد. از همین رو باید برای رفع این مشکلات گام بردارید. در این صورت میبینید رفته رفته مشکل دیدن خواب برای شما رفع می شود و متعاقب آن کیفیت خواب نیز افزایش پیدا می کند.
دیدن خواب و رویا چه تاثیری دارند؟
خواب دیدن به طور کلی تا زمانی که کیفیت خواب و زندگی فرد را تحت تاثیر منفی قرار ندهد مشکل محسوب نمی شود. اما گاهی دیدن خواب یا رویا به دلیل آپنه انسدادی خواب یا همان اختلال در خواب REM است. در این شرایط فرد چیزهای عجیب و غریب در خواب می بیند که منجر به کاهش کیفیت خواب می شود. در این شرایط فرد در طول روز احساس خستگی دائمی دارد و سیکل خوابی اون به هم می ریزد. در این شرایط مشکلاتی مانند سندروم پای بی قرار می تواند در او بروز کند. در واقع این مشکل یکی از عوارض دیدن کابوس زیاد است.
بروز اختلال رفتاری نیز یکی از موانعی است که مانع از خواب بی کیفیت فرد می شود. در اختلال REM فرد در زمان خواب حرکت می کند و به شکل فیزیکی نسبت به رویاهای خود واکنش نشان می دهد. این موضوع می تواند توام با رفتارهای خشونت آمیز و خطرناک ماند راه رفتن در خواب، لگد زدن و… باشد.
خواب دیدن و کابوس شبانه در اثر چه عواملی می باشد؟
همانطور که پیشتر گفته شد دیدن خواب با کابوس تفاوت دارد. کابوس کیفیت خواب فرد را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث تشدید افسردگی و حال بد در او می شود. شاید برای شما جالب باشد که بدانید دیدن کابوس می تواند به دلایل مختلفی باشد که مهمترین آن ها عبارت است از:
- اختلالات خوابی زیاد
- موقعیت های سخت پزشکی مانند جراحی های سنگین یا بروز بیماری های سخت مانند سرطان
- استفاده از مواد مخدر
- بروز بیماری های روحی و روانی مانند اختلالات روانی، افسردگی و اضطراب های مزمن
- استفاده از برخی داروهای خاص دارای عوارضی مانند توهم و اختلالات خوابی
علت خواب دیدن زیاد چیست؟
دلایل علمی خواب دیدن متکی به عوامل مختلفی است که مهمترین آن ها عبارت است از:
- وجود استرس و اضطراب در فرد
- اختلالات خواب
- استفاده از داروی های مختلف مانند داروهای ضدافسردگی، فشار خون، داروهای پارکینسون، داروهای ترک سیگار و…
- وجود اختلالات سلامتی مانند اسکیزوفرنی، بیماری های قلبی و عروقی، سرطان های مختلف، بیماری های روحی مانند افسردگی و…
- تغییرات هورمونی در فرد مانند دوران اوایل بارداری و..
آیا خوابها دارای تعبیر می باشند؟
برخی خواب را رویایی می دانند که می تواند در بیداری دارای معنا باشد. در واقع خواب ها نشانه هایی برای اتفاقاتی است که می تواند در زندگی واقعی معنادار باشند. از همین رو به دنبال تعبیر برای آن هستند. نکته جالب این است که تعبیر خواب به عنوان یک علم به شمار می آید و می تواند دارای معنا و مفهوم باشد. در گذشته به کسانی که خواب و رویاهای افراد را تعبیر می کردند معبر می گفتند. از آنجا خواب ها ما در حافظه ذخیره سازی می شود از همین رو در زندگی واقعی می تواند نشانه هایی از خود بروز دهد و در واقع معنا پیدا کند.
آیا زیاد خواب دیدن دارای درمان می باشد؟
اگر جزو کسانی هستید که زیاد خواب می بینید و این خواب ها شما را ازار می دهد، شاید به دنبال راهکارهای مختلفی برای آن باشید. اما خبر خوب این است که از موضوع از نظر روانشناسی درمان دارد و می توانید دیدن خواب زیاد را درمان کنید.
برای این که به درمان این موضوع بپردازید لازم است ابتدا به پزشک متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید تا علل و عوامل مختلفی که می تواند منجر به خواب دیدن شود را واکاوی و بررسی کند. در صورتی که مشکلاتی مانند استرس یا آپنه خواب نداشته باشید می توانید اقداماتی را برای بهبود کیفیت خود انجام دهید. این اقدامات شامل موارد زیر می شود:
- بررسی محیط خواب
- بررسی رختخواب و راحتی آن
- حذف کردن ملحفه یا هر وسیله خواب دیگر که فرسوده شده
- انتخاب یک تشک مناسب
- حذف صداهای اضافه مانند صدای ساعت یا خروپف دیگران
- استفاده از گوش گیر یا دستگاه های نویز کنسلر برای حذف صداهای اضافه از محیط
- اصلاح سبک زندگی مانند حذف نوشیدنی های الکلی، سیگار، کافئین و… قبل از خواب
- کنترل وزن، تنظیم ساعات خواب، بهبود کیفیت خوراکی، مصرف متعادل آب و نوشیدنی های سالم در طول روز
- انجام دادن مراقبه و مدیتیشن پیش از خواب
نتیجه گیری
دیدن خواب یکی از اتفاقات روتین و معمولی است که در زندگی تجربه می کنیم. گاهی این خواب ها پوچ و بی معنی و ترسناک هستند که به آن کابوس می گوییم، گاهی آنقدر طبیعی است که نمی توانیم تمایزی بین خواب و بیداری قائل شویم که در واقع رویا نامیده می شود. گاهی نیز خواب های ما دارای شرایطی است که تفاوتی در کیفیت خواب یا زندگی ما ایجاد نمی کند. اما آنچه از نظر روانشناسی نیازمند مداخلات درمانی است اختلالاتی است که منجر به کاهش کیفیت خواب فرد و حتی بروز اختلال در روال عادی زندگی او می شود. دیدن خواب و کابوس نیز می تواند به دلایل مختلفی باشد، با بررسی این دلایل می توان برای درمان این خواب های زیاد که می تواند توام با استرس و ترس باشد، اقدام کرد. همانطور که در این مقاله گفتیم دیدن کابوس می تواند به دلایل مختلف بیرونی یا اختلالات روانی باشد که در صورت آسیب به فرد می توان برای درمان آن اقدام کرد.
سوالات متداول
خواب دیدن کابوس تا چه اندازه طبیعی است؟
به طور کلی افراد ممکن است در هر سنی از کودکی تا کهنسالی کابوس ببینند. در صورتی که دیدن کابوس توسط کودکان به صورت مکرر و پی در پی است و مانع خواب آرام می شود در این شرایط باید این موضوع توسط متخصص بررسی شود. در بزرگسالان نیز اگر این کابوس ها مخل آرامش و خواب فرد شود، نیاز به درمان دارد.
مهم ترین دلایل دیدن کابوس یا خواب زیاد چیست؟
دلایل و عوامل مختلفی می تواند منجر به دیدن کابوس شود که مهمترین آن ها عبارت است از:
- اختلالات خوابی زیاد
- موقعیت های سخت پزشکی مانند جراحی های سنگین یا بروز بیماری های سخت مانند سرطان
- استفاده از مواد مخدر
- بروز بیماری های روحی و روانی مانند اختلالات روانی، افسردگی و اضطراب های مزمن
- استفاده از برخی داروهای خاص دارای عوارضی مانند توهم و اختلالات خوابی
اختلالات خوابی که مشابه کابوس است، چیست؟
ترس شبانه و اختلال REM اختلالاتی هستند که عمدتا افراد دچار آن، آن را با کابوس اشتباه می گیرند. از همین رو برای تشخیص این موضوع باید به متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک مراجعه کنید.