افکار منفی چیست چگونه آنها را از خود دور کنیم؟

یکی از انواع ذهنیت و افکاری که مشکل ساز است و باید جدی گرفته شود افکار منفی می‌باشد. این نوع افکار بخش زیادی از ذهن فرد را مشغول کرده و فرد با بها دادن به آنها دچار «نشخوار فکری» می‌شود. نتیجه نشخوار فکری ابتلا به بیماری‌هایی روحی و روانی از جمله افسردگی مزمن می‌شود. از طرفی افکار شکل دهنده شخصیت و نوع رفتار هر فردی است. در نتیجه منفی نگری نیز در دستیابی به موفقیت، شاد زیستن، هدفمند بودن، انگیزه زندگی و … تاثیر منفی دارد.
از آنجا که افکار منفی باعث قضاوت نادرست و در نتیجه ناامیدی می‌شوند و بسیار مشکل ساز هستند در این مقاله درباره عوارض این افکار بر بدن و روش‌های از بین بردن آنها صحبت خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

فرد افسرده به چه علتی افکار منفی و غیرسازنده دارد؟

در سیستم فکری فرد افسرده دریافت و شناخت از:

1. خود
2. مردم و طبیعت
3. آینده

افکار منفی چیست؟

افکار منفی ذهنیت منفی و مخرب است و فرد در ضمیرناخودآگاهش خود را بی ارزش، ناتوان، دارای مشکات زیاد و مقصر و گناهکار و غیر دوست داشتنی میداند نسبت به دنیا و مردم بی اعتماد است و آنها را اشخاصی انتقادکننده، طاقت فرسا، بی توجه و غیرقابل پیش بینی و ظالم می داند که می خواهند او را شکست دهند و صدمه بزنند. در صورتی که فردی که دچار افکار منفی شده است به مشاوره روانشناسی مراجعه نکند ممکن است، مشکلات زیادی مانند: خودکشی و… به سراغ وی بیاید.

تاثیر افکار منفی بر بدن

افکار منفی حتی در مدت زمان بسیار کم باعث ایجاد بیماری‌های روحی و جسمی می‌شود.

۱. بیماری‌های روحی و روانی

افکار انسان به دو دسته مثبت و منفی تقسیم می‌شوند. افکار مثبت باعث بهبود سلامتی و مدیریت اضطراب و استرس می‌شوند. این در حالی است که افکار منفی دارای تاثیرات زیان باری بر انسان دارند و در برخی موارد موجب مرگ زودهنگام می‌شوند. یکی از تاثیرات مخرب این افکار بر ساختار مغز است. افکار منفی باعث ایجاد احساسات منفی، پرخاشگری، افسردگی و در نتیجه تحلیل ساختار مغز و پیری زودهنگام سلول‌ها می‌شود. در برخی مواقع تحلیل سلول‌ها آنچنان شدید است که باعث مرگ آنها می‌شود.

۲. بیماری‌های جسمی

افکار منفی باعث ایجاد مسائلی مانند نشخوار فکری، قضاوت نادرست، سرکوب احساسات و عواطف، خیالبافی، بدبینی و تردید و … می‌شود. از طرفی هنگامی که این احساسات ناخوشایند در بدن می‌مانند پس از مدتی به صورت بیماری‌های فیزیکی از جمله درد، تنش و … نمایان می‌شوند. اگرچه همیشه هر دردی نشان دهنده مشکلات روحی و روانی نیست اما در بیشتر مواقع ارتباط مستقیمی میان درد فیزیکی و مشکلات روحی و احساسی وجود دارد.

روش‌های رهایی از افکار منفی

برای مواجهه و رهایی از افکار منفی راه‌های متفاوتی وجود دارد. همانطور که می‌دانید، این افکار کیفیت زندگی را تحت الشعاع قرار می‌دهند. همچنین اعتماد به نفس افراد را از بین می‌برند و زندگی فرد را تیره و تار می‌کنند. افکار منفی قسمت زیادی از تفکر و ذهنیت افراد را تشکیل می‌دهند که در درجات بالاتر تبدیل به نشخوار فکری می‌شوند و در صورتی که به فکر درمان آن‌ها با مشاوره فردی نباشید ممکن است دچار افسردگی مزمن شوید. در این قسمت می‌خواهیم راهکارهایی برای رهایی از این افکار به شما ارائه دهیم پس با ما همراه باشید.

۱. نفس عمیق

بیش از اندازه فکر کردن به یک موضوع می‌تواند سبب خود سرکوبی در فرد شود. همچنین به دنبال این افکار، ترس از شکست خواهد آمد. در نتیجه زمان‌هایی که این افکار به ذهن شما هجوم می‌آورند بهتر است یک نفس عمیق بکشید تا ضربان قلب‌تان کنترل شود و حس بهتری پیدا کنید.

۲. آگاهانه برخورد کنید

زمانی که افکار منفی هجوم می‌آورند باید آن‌ها را تایید کنید زیرا نادیده گرفتن این افکار مسئله‌ای را حل نخواهد کرد. اعتراف به اینکه شما می‌ترسید یا شکست خورده‌اید مطمئناً کار آسانی نیست اما با برخورد آگاهانه و پذیرش این افکار می‌توانید از آسیب‌های بیشتر آن جلوگیری کنید.

۳. کمال‌گرا نباشید

اگر به تازگی کاری را آغاز کرده‌اید باید سطح توقع را از خودتان پایین بیاورید. حتی اگر بعد از یک شکست می‌خواهید دوباره شروع کنید بهتر است به خود یادآوری کنید که شکست برای هر کسی پیش می‌آید. شکست‌ها و کمبودهایی که دارید ممکن است برای هر فردی در دنیا اتفاق بیفتد.

۴. داشتن خواب کافی

داشتن خواب کافی باعث افزایش هوش هیجانی و کنترل احساسات می‌شود. با خواب کافی اضطراب و استرس را از خود دور کنید تا زمانی که بیدار می‌شود با انرژی‌تر و هوشیارتر باشید. همچنین برای داشتن بدن سالم‌تر و حافظه بهتر باید خواب کافی داشته باشید.

۵. تعمیم ندادن اتفاقات بد

بهتر است از خود بپرسید که هر زمان اتفاق بدی رخ می‌دهد آن را تعمیم می‌دهم یا خیر؟ اگر چنین است باید هر چه سریع‌تر ذهنیت سرزنشگر و قضاوت‌گر خود را درمان کنید. اینکه خود را مقصر بدانید و فکر کنید که اگر اتفاق بدی برایتان رخ دهد تمامی جوانب زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد اصلا خوب نیست.

چگونه افکار منفی را از خود دور کنیم؟

۱. علت به وجود آمدن افکار منفی را پیدا کنید

زمانی می‌توانید ریشه افکار منفی را پیدا کنید که آن‌ها را بپذیرید و اجازه بروز به این افکار بدهید تا بتوانید به کمک مشاور علت آن را پیدا کنید. در اکثر موارد افکار منفی تنها در ذهن شما وجود دارند.

۲. درمان افکار اشتباه

در روانشناسی تلاش‌های زیادی برای به وجود آوردن روش‌های درمانی برای حل مشکلات افراد شده است. در میان تمامی روش‌های موجود، روش Thought stopping یا توقف فکر برای درمان افکار منفی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳. انتقاد پذیر باشید

به یاد داشته باشید که اگر در حالت بحرانی و وضعیت بدی از نظر افکار منفی بودید، خودتان آن را متوقف کنید. بدین منظور می‌توانید چیزهایی که را به خود بگویید که به دوست یا یک کودک یادآور می‌شوید تا حال او را خوب کنید. لازم به ذکر است که بدانید این افکار همیشگی نیستند و در بسیاری از موارد فکر کردن بیش از اندازه ما به آن‌ها، باعث از کنترل خارج شدن افکار منفی می‌شود.

چگونه افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کنیم

به دلیل مشکلات موجود، برای بسیاری از افراد مثبت اندیشی و لذت بردن از زندگی دشوار است. اگرچه اغلب مردم گمان می‌کنند مثبت اندیشیدن فقط هنگام مساعد و ایده آل بودن شرایط ممکن است. اما حقیقت این است که افکار مثبت فقط به نوع نگرش آنها بستگی دارد. در ادامه چند روش موثر در جایگزین نمودن افکار منفی با افکار مثبت را به شما معرفی می‌کنیم.

۱. تمرکز روی رفتار و افکار مثبت

روی کارهای انرژی و انگیزه بخش تمرکز کنید. برای شروع یک لیست از کارهایی که به شما انگیزه می‌دهد و باعث حال خوب‌تان می‌شود تهیه نمایید. این لیست می‌تواند شامل موسیقی انرژی بخش، یک فیلم یا سخنرانی آموزشی از نویسنده‌ایی انگیزشی، هم صحبتی و بیان نمودن افکار و احساسات با دوست یا یکی از اعضا خانواده و … باشد. نقاط قوت و ضعف خود را بشناسید و بدانید که چه چیزهایی شما را قوی می‌سازد. همیشه به یاد داشته باشید که در هر شرایطی می‌توانید افکار خود را مدیریت نمایید.

۲. از بین بردن افکار منفی با استفاده از انتخاب‌ و تصمیم‌های هوشمندانه

اگرچه حذف افکار منفی سخت به نظر می‌رسد اما نهایتا در یک نقطه باید در مقابل آنها ایستاد. چرا که صداهای ناخوشایند ذهنی هیچگاه به صورت اتوماتیک خاموش نمی‌شوند. برای حل مسئله‌ایی که آزارتان می‌دهد شروع به حرکت کنید. فقط کافیست یک نفس عمیق بکشید و با مثبت اندیشیدن برای داشتن روزهای خوب تلاش نمایید. برای مثال اگر در زندگی مشترک خود دچار مشکل و اختلاف نظرهای زیادی هستید ناامید نشوید و با شرکت در دوره مشاوره ازدواج با تجربه برای نجات زندگیتان تلاش نمایید.

۳. تغییر دیدگاه و زاویه‌ دید

احتمالا برای همه ما پیش آمده که به دلیل تجربه تلخی در گذشته تا سال‌ها نسبت به موضوع خاصی نگرش منفی داشته‌ و ناراحت باشیم. اما پس از گذشت سال‌ها هنگامی که متوجه می‌شوید آن موضوع آنچنان بزرگ و حل نشدنی نبوده است می‌توانید افکار منفی و آزاردهنده ذهنتان را به حداقل برسانید. برای مثال فردی را در نظر بگیرید که در روابط دوستانه، زناشویی یا شغلی خود به او خیانت شده باشد. بدون ترید چنین فردی تا مدت‌های بسیاری دچار بی اعتمادی می‌شود و نمی‌تواند به کسی اعتماد کند. در نتیجه تا سالهای طولانی هم خود فرد و هم دیگران از این موضوع رنج می‌برند. این در حالی است که اگر فرد آسیب دیده با کمک روانشناس و شرکت در جلسات مشاوره خیانت دیدگاه خود را تغییر دهد، به سرعت و در مدت کمتری این تجربه دردناک را به دوش می‌کشد.

۴. مهربانی با خود

در برخی مواقع هنگام مواجهه با افراد سمی و گاها بیمار روانی، نسبت به خود دچار تنفر و نفرت زیادی می‌شوید و دائما خود را سرزنش می‌کنید. در نتیجه علاوه بر احساس شرمندگی و خجالت زدگی خود را مقصر می‌دانید. حقیقت این است که چنین تفکری کاملا اشتباه است و بهتر است با خودتان با مهربانی رفتار کنید. مسئولیت نوع رفتار دیگران و ناراحت و عصبانی شدنشان بر عهده آنها است نه شما.

مبارزه با افکار منفی برای سلامتی بیشتر

برای اینکه افکار منفی را از خود دور کنید می‌توانید نوعی مشغولیت فیزیکی برای خود ایجاد کنید. در شرایطی ممکن است انرژی بدن شما بسیار زیاد باشد و باید این انرژی را تخلیه کنید تا ذهن شما نیز آرام بگیرد. برای تخلیه این انرژی می‌توانید پیاده‌روی کنید، به دوچرخه‌سواری بروید، با کودکان بازی کنید، یوگا انجام دهید، همچنین تاثیر شنا یا دویدن را نیز نادیده نگیرید.

به صورت کلی انجام فعالیت‌هایی که هم ذهن و هم بدن را درگیر کند بیشتر توصیه می‌شود. همچنین می‌توانید فعالیت‌های فیزیکی که سبب تحریک مغز می‌شوند را انجام دهید. برای مثال بازی‌های فکری، یادگیری زبان جدید، یادگیری ساز و … می‌تواند افکار منفی را از شما دور کند.

این روزها همه جا پر از خبرهای منفی است که اکثریت مردم از آن‌ها صحبت می‌کنند. شما نمی‌توانید با مردم بجنگید که در مورد این اخبار منفی صحبت نکنند. این دست شماست که با ورود این اطلاعات به مغز خود، آن‌ها را تعمیم ندهید و نگذارید زندگی شخصی شما را تحت الشعاع قرار دهد. اینکه از اخبار و حوادث منفی این روزها آگاه باشید بسیار خوب است اما نباید اجازه دهید افکار منفی حاصل از این خبرها زندگی شما را مختل کند. در صورتی که ذهن شما پر از افکار منفی است می‌توانید با تجسم کردن اتفاقات خوب جایگزینی برای افکار منفی داشته باشید. به یاد داشته باشید که برای رهایی از این افکار باید زمان بگذارید و تلاش کنید زیرا هیچ یک از این راهکارها در یک شب اتفاق نمی‌افتد. در نهایت اگر افکار منفی تسلط زیادی بر ذهن شما دارند بهتر است هر چه سریع‌تر به مشاور مراجعه کنید. دکتر کاشفی زاده، روانشناس خوب در تهران می‌تواند برای غلبه به این افکار به شما کمک کند.

ریشه افکار منفی

الگوهای فکری ریشه گرفته شده در طول عمر ادمی است که شامل موارد زیر میباشد:

1. شخص افسرده به سرزنش خود می پردازد: او مسیٔولیت مسایٔل و حوادث ناخوشایند که حتی در آن نقش ندارد را به عهده خودش می داند و خود را مقصر قلمداد می کند هرچند که کنترلی روی آن نداشته است.
2. افکار فرد افسرده در قید باید ها و نباید ها است. مثل: من باید بهتر کار کنم. من باید تو را راضی کنم. من نباید بدقول باشم. این گونه افکار که باعث آزار شخص میشود در او ایجاد ناامیدی، گناه، تنش و عصبانیت و شرمندگی نسبت به دیگران و سرزنش خودش را دارد.
3. فرد افسرده معایب خودش را بزرگ می بیند و خوبی ها و حس خودش را کوچک می شمارد.
4. باورهای مخرب و منفی است که در مورد خود دارد. مثل: “من آدم تنبلی هستم و به خودش القابی را می دهد که تغییر نمی دهد.”
5. فرد افسرده طبق عادتهای ذهنی همه چیز را از قبل در ذهن خود ارزیابی می کند و پیش داوری قضاوت میکند ودر بسیاری از موارد از ابراز خواسته خود منصرف میشود.
6. افکار افراد افسرده در بیشتر موارد روی نکات منفی است و نیمه خالی لیوان را می بینند و توجهی به نکات مثبت در زندگی خود و اطرافشان ندارند.
7. افراد افسرده در بیشتر موارد زندگی خود را بر پایه کمال طلبی اداره می کنند. آنها همه چیز را در حد عالی و تمام و کمال می خواهند و اگر از عهده کاری در حد عالی برنیایند به سرزنش خود میپردازد.
8. از دیگر موارد مهم در افکار منفی فرد افسرده پذیرش کم خود به همان صورت و همان شخصیتی که دارا می باشد و احساس گناه داشتن فراوان است.
9. این اشخاص وسواس فکری در رنج هستند و دایٔما با خود و افکارشان در جنگ و تجزیه و تحلیل هستند و آرامش روحی و ذهنی ندارند و دایٔما در حال نشخوار افکار منفی هستند و نسبت به خود و دیگران منفی باف و بدبین هستند.
10. افکار توانایی خود و نکات مثبت خود از دیگر مسایٔل است که شخص افسرده با آن در رنج است وقتی در زمانی افسردگی خود را انکار می کند.
11. برای او هر حادثه منفی شکست کامل است و فرد آن را با کلمات هرگز و همیشه توصیف می کند و تعمیمات مبالغه آمیز می گیرد.
12. فرد افسرده در بیشتر موارد نتیجه گیری شتاب زده انجام می دهد و بیش از حد به حدسیات خود اعتماد می کند.
13. مشکات و مسایل خود را بزرگ نمایی می کنند. مثا اگر کلیدش را یکبار فراموش کند می گوید:”من دچار آلزایمر شدم.”
14. فرد احساسات خود را معلول واقعیت می داند و حس خود را همان واقعیت تلقی می کند.
15. او در بسیاری از موارد فکر میکند که خدا او را فراموش کرده است وکسی او را درک نمیکند یا مشکلاتش منحصر بفرد است.و میگوید با خدا قهرم و از خدا طلب مرگ خود را میکند.