یکی از مهمترین مشکلات رفتاری و عاطفی که برخی کودکان به دلایل مختلفی می توانند به آن مبتلا شوند، اختلال سلوک در کودکان است. این اختلال در واقع رفتارهای پرخطر و آسیب زا را در کودک بروز می دهد که بسیار نگران کننده است. افراد مبتلا به این اختلال کودکانی خشن، با رفتارهای پرخطر و آسیب زننده هستند که کنترل کردن رفتارهای آن ها برای والدین کار سختی است. اختلال سلوک در کودکان می تواند منجر به رفتارهای بسیار خطرناک در سنین بزرگسالی نیز شود از همین رو والدین باید با مشاهده برخی علائم هشدار دهنده برای درمان آن اقدام کنند.

اختلال سلوک چیست؟

اختلال سلوک در کودکان یکی از انواع اختلالات روحی و روانی در کودکان است که عمدتا با برخی اختلالات دیگر مانند بیش فعالی اشتباه گرفته می شود. اگر بدانید بیش فعالی چیست و تفاوت های آن را با این اختلال بشناسید، کار شما برای تشخیص راحت تر خواهد شد.

کودکانی که دچار این اختلال هستند، در همان سنین کودکی رفتارهای پرخطر و آسیب زننده ای مانند زدن همسن و سالان خود، گاز گرفتن دیگران، آزار حیوانات و… را بروز می دهند. فرقی نمی کند که کودک دختر است یا پسر و اینکه در چه سنی است، اما براساس مطالعات پسران بیشتر از دختران از این اختلال رنج می برند. هر مشکل روانی دیگری نیز می تواند منجر به بروز این اختلال در کودک شود.

رفتارهای افراد مبتلا به اختلال سلوک چگونه است؟

افرادی که مبتلا به اختلال سلوک هستند غالبا از خود رفتارهای پرخطر، آسیب زننده و توام با خشونت دارند. این افراد از همان سن کودکی رفتارهایی که نقض کننده قوانین است را از خود بروز می دهند. رفتارهایی مانند سرقت، نداشتن پشیمانی از اقدامات آزاردهنده علیه دیگران، عدم همدلی با اطرافیان، بی توجهی به عملکرد خود، آزار حیوانات، رفتارهای خشن و دعواهای فیزیکی، خشونت علیه مردم و… از جمله مواردی است که این افراد از خود بروز می دهند. در صورتیکه این اختلال در سنین کودکی تشخیص داده نشود افراد می توانند از مشاوره فردی برای درمان خود استفاده کنند.

اختلال سلوک چگونه تشخیص داده می شود؟

یکی از نکات مهمی که باید درباره کودکان مبتلا به این اختلال بدانید، اینکه تشخیص آن کار راحتی نیست. بسیاری اوقات والدین علائم این اختلال را با علائم بیش فعالی در کودکان اشتباه می گیرند. به طور کلی از نظر متخصصان اختلال سلوک به 4 دسته زیر تقسیم می شود و براساس آن می توانند آن را را تشخیص دهند:

• رفتارهای تهاجمی مانند کشتن یا آزار حیوانات
• رفتارهای مخرب مثل آتش بازی و خرابکاری
• رفتارهای فریبنده مانند دروغگویی و دزدی
• بی توجهی به قوانین مثل فرار از منزل

عوامل موثر در بروز بیماری سلوک

از جمله عواملی که می تواند اختلال سلوک را در افراد ایجاد کند، عبارت است از:

1. زمینه های وراثتی: در صورتی که سابقه اختلالات روانی، خلقی و شخصیتی در خانواده وجود داشته باشد زمینه بروز این بیماری نیز افزایش می یابد.
2. عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی مانند ضعف تربیتی، تجربه آزار در دوران کودکی، تجربه های ناخوشایند و آسیب زا، مصرف مواد مخدر و… از جمله عواملی است که می تواند زمینه بروز بیماری سلوک را فراهم کند.
3. عوامل زیستی: بروز مشکلات مغزی و اختلال در عملکرد مغز در دوران جنینی یا از عوارض مواد مخدر و… از دیگر عواملی است که می تواند منجر به اختلال سلوک در افراد شد.
4. عوامل اجتماعی: عدم پذیرش فرد از سوی همسالان و تبعیض های طبقاتی می تواند منجر به ایجاد این اختلال شود.

علائم اختلال سلوک

از جمله اختلال سلوک در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بروز رفتارهای خصمانه و توام با عصبانیت
• انجام رفتارهای بی رحمانه علیه حیوانات
• بی اعتنایی به زجر و درد دیگران
• عدم پشیمانی از اشتباهات خود

دلایل بروز اختلال سلوک

براساس مطالعات صورت گرفته روی مبتلایان اختلال سلوک، هیچ دلیل مشخصی برای این اختلال شناسایی نشده است. اما برخی عوامل مانند عوامل ارثی، محیطی، روانی و اجتماعی می تواند در نهایت منجر به این اختلال شود. براساس همین مطالعات کودکانی که والدین آنها دارای یکی از اختلالات مانند شخصیت ضد اجتماعی، معتاد، دارای اختلالات خلقی یا اسکیزوفرنی هستند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. البته برخی شرایط محیطی نامساعد مانند فقر شدید مالی، فرهنگی، نبود امنیت کافی و… نیز می تواند منجر به این اختلال شود.

نحوه درمان اختلال سلوک

این اختلال نیز مانند بسیاری از بیماری های روانی دیگر، اگرچه درمان قطعی ندارد اما می توان آن را تا حد زیادی کنترل کرد. از جمله روش های درمانی اختلال سلوک در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. دارودرمانی: یکی از روش های سریع و زودبازده در کنترل رفتارهای فرد مبتلا به اختلال سلوک استفاده از داروهای خاص است. این داروها قدرت کنترل فرد در زمان خشم و طغیان را دارد.
2. استفاده از روش های رواندرمانی: یکی از روش های مناسب برای اختلال سلوک استفاده از روان درمانی است که در آن فرد یاد میگیرد که به شکل مناسبی رفتارها و بروز هیجانات و خشم خود را کنترل کند. برای این منظور می توان از کمک های روانشناسی کودک مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده استفاده کنید.

اختلال سلوک با بیش فعالی چه تفاوتی دارد؟

همانطور که پیشتر اشاره کردیم، بسیاری از افراد علائم سلوک را با بیش فعالی اشتباه می گیرند. برای اینکه بتوانید تفاوت این دو را تشخیص دهید در ادامه به بیان علائم هر یک از این اختلالات خواهیم پرداخت:

1. علائم بیش فعالی: عدم تمرکز به جزییات، حواس پرتی و عدم تمرکز برای یادگیری، عدم تحمل چارچوب و دستورالعمل ها، عدم تمرکز برای گوش کردن، عدم تحمل استرس، ناآرامی و عصبی بودن فرد، بروز رفتارهای هیجانی، تغییر ناگهانی احساسات.
2. علائم اختلال سلوک: بروز رفتارهای خشن و بی احساس نسبت به حیوانات و انسان ها، عدم احساس پشیمانی از رفتارهای مخاطره آمیز، تخریب اموال دیگران به صورت عمدی، کلاهبرداری و خسارت زدن به دیگران، بی قانونی.

چگونه با کودکان مبتلا به اختلال سلوک رفتار کنیم؟

اگر کودک شما مبتلا به اختلال سلوک است نمی توانید با او مانند دیگر کودکان رفتار کنید. از همین رو لازم است نحوه رفتار با او را یاد بگیرید. از جمله مواردی که در برخورد با این کودکان باید مدنظر قرار دهید عبارت است از:

• مهارت آموزی و آموزش والدین برای رفتار با کودک مبتلا به اختلال سلوک
• در صورت لزوم شروع دارو درمانی
• انجام رفتارهای مقتدرانه در مواجهه با این کودکان
• عدم استفاده از تنبیه بدنی برای کنترل رفتارهای کودک

اهمیت مشاوره روانشناسی در درمان اختلال سلوک

یکی از مهمترین و موثرترین روش های درمانی اختلال سلوک در کودکان استفاده از خدمات مشاوره کودک و خانواده است که در مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده ارائه می شود. کودکان مبتلا به این اختلال به صورت غیر ارادی دست به اقداماتی می زنند که در سنین بزرگسالی تشدید شده و می تواند تبعات سنگینی برای او به همراه داشته باشد. از همین رو حتی در صورت تشخیص به موقع آن در کنار هر روش درمانی، والدین باید دائما روش برخورد با کودک مبتلا با این اختلال را بیاموزند. امروزه برای تسهیل مراجعه کنندگان از روش های نوین برای ارائه مشاوره آنلاین استفاده می شود، تا افراد در کوتاهترین زمان ممکن بتوانند مشاوره های مناسبی را در شرایط بحرانی دریافت کنند. در صورت نیاز به رزرو وقت مشاوره با دکتر مهسا کاشفی زاده می توانید با شماره 09121433438 تماس بگیرید.

نتیجه گیری

اختلال سلوک در کودکان اگرچه اختلال رایجی نیست، اما وجود ان در برخی کودکان می تواند بسیار هشدار دهنده باشد. از همین رو والدین باید در سریع ترین زمان ممکن با تشخیص رفتارهای کودک خود برای درمان و پیشگیری از تشدید شدن آن اقدام کنند. امروزه از روش های درمانی دارویی و روانشناسی برای درمان این اختلال استفاده می کنند. در صورتی که والدین بتوانند در زمان مناسبی آن را تشخیص دهند، کنترل رفتارهای کودک نیز تا سنین بزرگسالی آسانتر خواهد بود.

سوالات متداول

1- علائم اختلال سلوک در کودکان چیست؟

• بروز رفتارهای خصمانه و توام با عصبانیت
• انجام رفتارهای بی رحمانه علیه حیوانات
• بی اعتنایی به زجر و درد دیگران
• عدم پشیمانی از اشتباهات خود

2- عوامل موثر بر اختلال سلوک چیست؟

• عوامل محیطی
• عوامل زیستی
• عوامل اجتماعی
• عوامل ارثی

3- نحوه برخورد والدین با کودک مبتلا به اختلال سلوک باید چگونه باشد؟

• مهارت آموزی و آموزش والدین برای رفتار با کودک مبتلا به اختلال سلوک
• در صورت لزوم شروع دارو درمانی
• انجام رفتارهای مقتدرانه در مواجهه با این کودکان
• عدم استفاده از تنبیه بدنی برای کنترل رفتارهای کودک

4- درمان اختلال سلوک چگونه است؟

می توان از دو روش روان درمانی و دارودرمانی برای درمان این افراد استفاده کرد.