اختلال شخصیت اسکیزوتایپال(Schizotypal Personality Disorder) یکی از اختلالات شخصیتی جدی است که افراد مبتلا به آن دارای مشکلات عاطفی و اجتماعی هستند و معمولاً با سختی در برقراری و نگهداری روابط اجتماعی مواجه می‌شوند. علاوه بر آن، افراد مبتلا به این اختلال دارای الگوهای رفتاری غیرعادی مانند انزوا، استرس واضطراب و ناتوانی در برقراری ارتباطات معمول با دیگران هستند. آنها نمی توانند روابط نزدیک و صمیمی را به طور طبیعی تجربه کنند و معمولاً مشکلاتی در درک احساسات و نیازهای دیگران دارند.

بیماران با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تفکرات نامعقول دارند و ممکن است تجربیات غیرمعمولی از جمله تجربیات دیداری (مانند دیدن نور، سایه ها یا اشیایی که واقعاً وجود ندارند) را تجربه کنند. در ادامه این مقاله بیشتر و به طور مفصل علائم و روش های درمانی اختلال اسکیزوتایپال را بررسی می‌کنیم.

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از انواع اختلال شخصیتی است که به صورت مزمن و پایدار در شخصیت فرد رخ می‌دهد. این اختلال باعث به وجود آمدن الگوهای رفتاری نامناسب و متناقض در روابط میان فرد و دیگران می‌شود.

اشخاص مبتلا به این اختلال به تنهایی خود اولویت می دهند و از روابط اجتماعی فاصله می‌گیرند. آنها اغلب به عنوان انسان‌های با رفتار عجیب و غریب شناخته می‌شوند و امکان بروز افکار همه‌جانبه و متناقض در ذهن آنها وجود دارد. این اشخاص می‌توانند از تصورات بی‌منطق و خیال‌پردازی استفاده کنند و دچار نوعی اختلال در روان شوند که با تجزیه و تحلیل واقعیت تفاوت دارد.

علائم دیگر اختلال شخصیت از نوع اسکیزوتایپال شامل عدم برقراری روابط اجتماعی، خودکشی، افکار کنترل نشده، نشانه‌های شدید ترس یا اندوه می‌شوند. درمان این اختلال معمولاً با ترکیب درمان دارویی و روان درمانی انجام می‌پذیرد و ممکن است زمان زیادی تا بهبودی کامل نیاز باشد.

علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

اسکیزوتایپال، که به عنوان اسکیزوتایپی نیز شناخته می‌شود، یک اختلال شخصیتی است که با افکار و احساسات عجیب و غریب همراه است. باید توجه داشت که علائم این اختلال برای هر فرد متفاوت هستند و نمی‌توان بر اساس آن‌ها به تشخیص یک اختلال شخصیتی پرداخت. برای تشخیص صحیح، بهتر است با یک تحلیلگر روانشناسی مشورت کنید. دکتر مهسا کاشفی زاده با ارائه خدمات روانشناسی و مشاوره آنلاین این مسیر را برای شما آسان و تسریع می‌کند. علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• وسواس داشتن در مورد افکار و رفتار.
• تمایل به تصور رویدادهای عجیب و غیرواقعی مانند جادو یا وجود شیاطین و ارواح.
• احساس عدم راحتی و خشم نسبت به افراد بیگانه.
• تمایل به جدایی و انزوا در برخی اوقات و بروز علائم افسردگی
• تاثیرپذیری بیش از حد از احساسات و عواطف دیگران
• تمایل به تمرکز بیش از حد بر روی جزئیات ناچیز و بی ارزش.
• شنیدن صداها و دیدن چیزهایی که دیگران نمی‌بینند یا نشنوند.
• اختلال در یکپارچگی احساسی و عملکرد اجتماعی.

ویژگی‌ها و خصوصیات افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

افراد با اختلال اسکیزوتایپال ممکن است به فکرهای غیرمعقول و خلاقانه تمایل داشته باشند و رویاپردازی و تفکرات دوراندیشانه را تجربه کنند. این بیماران معمولاً تمایلی به گذراندن وقت در جمع و ایجاد روابط اجتماعی ندارند و ممکن است به برقراری ارتباط با دیگران بی‌اعتماد باشند و در جمع‌های بزرگ احساس ناآرامی کنند. اشخاص مبتلا به این اختلال شخصیت ممکن است استعدادهای خلاقانه و هنری داشته باشند. آن‌ها می‌توانند در زمینه‌هایی همچون نقاشی، موسیقی و ادبیات فعالیت کنند.عدم درک واقعیت و توهمات غیرمنطقی و خیالات پریشان کننده نیز از سایر ویژگی های این افراد است.

توجه داشته باشید که هر فرد ممکن است تجربه‌ها و خصوصیات متفاوتی در مورد این اختلال شخصیت داشته باشد و این چیزی است که یک تشخیص حرفه‌ای و دقیق مشاوره روانشناسی را احتیاج دارد.

علل اصلی بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

علت ژنتیکی در خانواده می‌تواند فرد را به بروز این اختلال ارثی سوق دهد. به طور معمول، حضور فردی در خانواده با اسکیزوفرنی نظیر پدر، مادر یا برادر نیز می‌تواند خطر بروز این اختلال را افزایش دهد. شرایط محیطی نیز می‌توانند در بروز اسکیزوتایپال نقش داشته باشند. مثلاً رویدادهای تروماتیک مثل تجربه آسیب روحی، استرس شدید یا سوء استفاده جنسی در کودکی می‌توانند خطر بیماری را افزایش دهند.

مهم است بدانید که بروز این اختلال مانند اختلال شخصیت پارانوئید معمولاً چندین عامل دارد و هر فردی ممکن است به دلایل مختلفی به آن مبتلا شود. همچنین، برخی افراد ممکن است اسکیزوتایپال را به طور ژنتیکی و یا محیطی را به ارث ببرند اما هرگز علائم آن بروز نکند. این موضوع نشان از این دارد که عوامل ژنتیکی و محیطی تنها قادر به افزایش خطر بروز بیماری هستند و نه تضمینی برای ابتلا به آن.

نحوه برخورد صحیح با شخصیت اسکیزوئید

در برخورد با شخصیت اسکیزوئید کنید درک بهتری از شرایط و تجربیات او داشته باشید. ممکن است آنها نیاز به مطالعه و یادگیری درباره این اختلال یا مشاوره فردی داشته باشد. مهم است که تمسخر و احمق‌ جلوه دادن بیمار را از بین ببرید و با شخص اسکیزوئید با احترام و بردباری برخورد کنید.

شخصیت اسکیزوئید ممکن است دچار تصورات نادرست و ترسناک شود. در این صورت، تشویق کردن او به پذیرش اتفاقات دنیای واقعی و از بین بردن خیالات متوهمانه می‌تواند مفید باشد.

شخصیت اسکیزوئید اغلب با احساس تنهایی و عزلت روبرو است. در نتیجه، ارائه حمایت اجتماعی و مشارکت در فعالیت‌های گروهی می‌تواند بسیار مفید باشد. همراهی و همدلی با شخصیت اسکیزوئید در تمام مراحل مراقبت‌های پزشکی در مرکز مشاوره مهم است.

اطمینان حاصل کنید که شخص به طور منظم و توسط متخصص، داروهای خود را مصرف کرده و از درمان‌های دیگری که توصیه شده است، پیروی می‌کند. بهتر است با مشاور یا روانشناس حرفه‌ای مشورت کنید تا بتوانید بهترین راه برای برخورد با هر فرد با شخصیت اسکیزوئید را مشخص کنید. بهره گیری از دانش و تجربه دکتر مهسا کاشفی زاده در این زمینه بسیار کارساز خواهد بود.

تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اختلال شخصیت اسکیزوفرنی

اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal) و اختلال شخصیت اسکیزوفرنی (Schizophrenia) در برخی جنبه‌ها شباهت دارند، اما در واقع دو اختلال مجزا هستند.

در بیماری اسکیزوتایپال، افراد معمولاً الگوهای غیرعادی و شبیه به اسکیزوفرنی را دارند، اما نه به شدتی که برای تشخیص اسکیزوفرنی کافی باشد. به عبارت دیگر، شخصیت اسکیزوتایپال به عجیب و غریب بودن و گاهی با دلبستگی‌های غیرمعقول شناخته می‌شود. اما در اختلال شخصیت اسکیزوفرنی، سطح ناسازگاری و اختلال عملکردی در سطح گسترده‌تر و شدیدتری مشاهده می‌شود.

افراد مبتلا به اسکیزوتایپال، ممکن است دچار هالوسیناسیون‌ها (تجسم‌های غیرواقعی) یا افکار و باورهای غلط باشند، اما این تجربیات غیرواقعی به شدت کمتری نسبت به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است. در اسکیزوتایپال، علائم و نشانه‌ها معمولاً در دوران بلوغ ظاهر می‌شوند و تدریجی بوده و در طول زمان به سرعت تحت کنترل قرار نمی‌گیرند، اما در اسکیزوفرنی، علائم معمولاً در دوران کودکی ظاهر می‌شوند و با گذشت زمان، تحت کنترل قرار می‌گیرند یا شدتشان کاهش می‌یابد.

در اختلال اسکیزوتایپال، عملکرد اجتماعی و حرفه‌ای ممکن است کمی تحت تأثیر قرار بگیرد، اما بیماران معمولاً توانایی برقراری رابطه و انجام وظایف روزمره را حفظ می‌کنند. اما در اختلال شخصیت اسکیزوفرنی، کاهش عملکرد و تغییرات عمده‌تری در روابط و همچنین در توانایی انجام وظایف روزمره رخ می‌دهد.

اختلال اسکیزوتایپال می‌تواند به عنوان یک شکل همجواری با اسکیزوفرنی در نظر گرفته شود، اما اختلال شخصیت اسکیزوفرنی شدت بیشتری نسبت به اسکیزوتایپال دارد.

تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

تشخیص اسکیزوتایپال توسط یک حرفه‌ای در حوزه روانشناسی یا روانپزشکی انجام می‌شود. روانشناس یا روانپزشک با بیمار مصاحبه کرده و درباره تجربیات و زندگی او اطلاعات کسب می‌کند. این مصاحبه بالینی می‌تواند شامل سوالات درباره تجربیات شنوایی و تصویری، افکار غیرمعمول یا شیفتگی‌های فکری و تمایل به انزوا و خودمحوری باشد.

استفاده از پرسشنامه‌ها و مقیاس‌هایی که به عنوان وسیله‌های تشخیصی استفاده می‌شوند، از جمله روش‌های معمول در تشخیص اختلالات روانی از جمله اختلال شخصیت مرزی است. مشاهده رفتار بیمار در محیط‌های مختلف، مانند بیمارستان یا در زندگی روزمره، می‌تواند به روانشناس یا روانپزشک در ارزیابی اسکیزوتایپال کمک کند.

بسیار مهم است که تشخیص این اختلال توسط یک متخصص در زمینه روانشناسی یا روانپزشکی انجام شود. در این زمینه دکتر مهسا کاشفی زاده با تجربه و دانش بالا در کنار شما خواهند بود.

راهکارهای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

درمان این اختلال به صورت یک ترکیب از روش‌های دارویی و روانشناختی است. مصرف داروهای ضدروان پریشی می‌تواند برای کنترل علائم اسکیزوتایپال مفید باشد. درمان دارویی معمولاً شامل استفاده از ضدروانپریشی‌های نورولپتیک است که به کنترل تشنج‌ افکار کمک می‌کنند.

مشاوره روان‌شناختی و معمولاً درمان شناختی رفتاری (CBT) می‌تواند به افراد با اختلال اسکیزوتایپال کمک کند. در این نوع درمان، افراد می‌توانند مهارت‌ها و راه حل‌هایی برای مدیریت و کنترل تصورات نادرست و تلقین اشتباه یاد بگیرند.

حمایت خانواده ودوستان برای افراد بسیار مفید است و آنها باید فراهم کردن شرایط بهبود محیط زندگی، ارائه اطلاعات بهتر درباره این اختلال و حمایت در انگیزه‌دهی به این بیماران کمک کنند.

عوارض اختلال شخصیت اسکیزوتایپال

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دارای رفتار اجتماعی نامناسب یا احساس خجالت ناشی از روابط اجتماعی با دیگران باشند و حساسیت بیش از حدی به انتقاد نشان دهند. آنها می‌توانند باورهای غیر معقولی را در مورد خود، دیگران و دنیای اطراف خود تجربه کنند. تمرکز کردن برای آنها دشوار بوده و همچنین ممکن است حافظه ضعیفی در به خاطربردن اسامی و مکان اشیا داشته باشند. سایر عوارض حاد این بیماری عبارت است از:

• اضطراب و افسردگی
• اسکیزوفرنی
• اعتیاد به الکل یا مواد مخدر
• اقدام به خودکشی

اهمیت مشاوره روانشناسی در درمان اختلال شخصیت وابسته

مشاوره روانشناسی در درمان اختلال شخصیت وابسته بسیار اهمیت دارد و می‌تواند به طور قابل توجهی در بهبود و کاهش علائم این اختلال مؤثر باشد. اختلال شخصیت وابسته، یکی از اختلالات شخصیتی پیچیده و مزمن است و با مشکلاتی مانند نگرانی مفرط درباره رابطه‌های عاطفی، ترس از رد شدن، نیاز بیش از حد به تأیید دیگران و مشکلات در روابط اجتماعی و تصمیم‌گیری‌های مستقل همراه است.

دکتر مهسا کاشفی زاده، یکی از روانشناسان متخصص در این حوزه است که تجربه و تخصص قابل توجهی در درمان اختلال شخصیت وابسته دارد. او با استفاده از تکنیک‌های متنوعی از جمله درمان شناختی رفتاری، درمان تحلیلی رفتاری و درمان دیالکتیکی رفتاری، به افراد کمک می‌کند تا الگوهای رفتاری غیرسالم را بهبود بخشند و تغییرات مثبتی در زندگی روزمره خود ایجاد کنند.

نتیجه گیری

بیماری اسکیزوتایپال یک اختلال جدی است که نیاز به درمان متخصص دارد. علل دقیق بروز آن هنوز مشخص نیست، اما به طور کلی فرضیه‌های مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی، فرهنگی وعوامل محیطی بر آن تاثیرگذارند.

درمان این اختلال به طور عمده شامل درمان دارویی و درمان مشاوره روانشناختی می‌شود. استفاده از داروها می‌تواند برای کنترل علائم مانند افکار نادرست، اضطراب یا وسواس مؤثر باشد. همچنین، مشاوره روانشناختی می تواند به فرد در توسعه مهارت های ارتباطی، تغییر الگوهای فکری غیرمفید و بهبود کیفیت زندگی کمک کند.

سوالات متداول

1. چه نشانه‌هایی معمولا در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوتایپال وجود دارد؟

تمایل به انزوا و اجتناب از روابط اجتماعی، خیال پردازی های غیر عادی و غیر منطقی، باورهای فراطبیعی یا سحر و جادو و سخن گفتن با خود.

2. آیا اسکیزوتایپال قابل درمان است؟

بله، اما نیازمند درمان هدفمند با روانپزشک مناسب است.

3. چه عواملی باعث بروز اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌شوند؟

عوامل ژنتیکی، محیطی و شخصیتی نقش زیادی در ایجاد این اختلال دارند. یکی از عوامل عمده واکنش های نادرست سیستم عصبی به تنش ناشی از عوامل محیطی است.

4. آیا افراد مبتلا به اسکیزوتایپال دچار وسواس هستند؟

بله، آنها ممکن است دچار وسواس شنوایی یا بینایی شوند؛ به حدی که روزمره زندگی روزانه آنها را مختل کند.