بسیاری از کسانی که به مشاوره فردی مراجعه می کنند و از بروز افسردگی یا برخی اختلالات روحی خود شکایت می کنند، در نهایت پس از چند جلسه مشخص می شود که این مشکلات تماما به دلیل داشتن والدین سمی و آسیب هایی است که فرد در کودکی به واسطه رفتارهای این نوع والدین دیده است. والدین سمی به والدینی گفته می شود که به دلیل داشتن برخی روحیات و خلقیات خاص منجر به بروز آسیب های روحی و روانی شدید به فرزندان خود می شوند. در این مقاله سعی داریم تا به طور کامل شما را با این نوع والدین آشنا کنیم.
منظور از والدین سمی چیست؟
برای اینکه بتوانید در مسیر فرزند پروری مثبت گام بردارید، نخست باید مطمئن باشید که جزو دسته پدر ومادرهای سمی قرار نداشته باشید. منظور از پدر و مادر سمی کسانی هستند که آگاهانه یا ناآگاهانه با رفتارهای نادرست خود منجر به آسیب به فرزندان خود می شوند. این نوع والدین به دلیل خودمحوری و برخوردهای مستبدانه باعث ایجاد احساس استرس و اضطراب شدید در فرزندان خود می شوند. آن ها دائما فرزندان خود را در احساسات مختلفی از ترس، گناه، شرمساری و تحقیر آزار می دهند و این موضوع می تواند نه تنها فرزندان که تمام اعضای خانواده را متضرر کند. استفاده از مشاوره خانواده می تواند تا حد زیادی برای بهبود شرایط کمک کننده باشد. فرزندان نیازمند شدید به حمایت های عاطفی والدین هستند و سمی بودن والدین این نیاز ضروری فرزندان را بی پاسخ می گذارد. یکی از مشخص ترین ویژگی فرزندان چنین والدینی بروز دادن علائم افسردگی به دلیل آسیب های زیادی است که از رفتار والدین خود دیده اند.
مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده آماده ارائه انواع خدمات روانشناسی اعم از مشاوره والدین، خانواده، کودک، فردی و… است. خدمات ارائه شده در این مرکز علاوه بر مراجعه حضوری می تواند به صورت مشاوره آنلاین نیز باشد تا مراجعه کنندگان بتوانند، به طور کامل از خدمات این مرکز استفاده کنند.
خصوصیات و نشانه های والدین سمی
از مهمترین خصوصیاتی که نشان دهنده رفتارهای سمی والدین است می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خودمحوری
- کنترلگری
- بی تفاوتی نسبت به دستاوردهای کودک
- مسلط بودن به تصمیمات و انتخاب های کودک
- عدم درک مسائل مناسب یا نامناسب برای درمیان گذاشتن با کودکان
- نداشتن هوش هیجانی
چگونه تشخیص دهیم که یک والد سمی هستید؟
برخی از والدین در مراجعه به مشاوره روانشناسی کودک به دنبال پیدا کردن پاسخ برای رفتارهای غیرعادی فرزندان خود هستند. فرزندان افسرده، گوشه گیر یا عصبی والدینی که خود رفتار سمی دارند، بسیار رایج است.این والدین کمتر تصور می کنند که ریشه رفتارهای غیرعادی کودک را باید در رفتارهای سمی خود جستجو کنند. از مهمترین راه های تشخیص والد سمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتقاد زیاد از فرزندان
- عدم پذیرش احساسات و تصمیمات فرزندان
- عدم درک فرزند از نطر روحی و جسمی
- احساس برتری نسبت به فرزندان خود
- عدم موفقیت برای برقراری ارتباط دوستانه با فرزندان خود
در صورتی که احساس کردید این نشانه ها را دارید، پیشنهاد میکنیم حتما از خدمات مشاوره مرکز روانشناسی دکتر مهسا کاشفی زاده استفاده کنید. در این مرکز به والدین کمک می شود تا در مسیر فرزندپروری مثبت گام های موفقی بردارند.
7 ویژگی که والدین سمی
والدین سمی ویژگی های مشترکی دارند که می توان آن ها را از این ویژگی ها شناسایی کرد. از جمله اینکه:
- خودمحور بودن: این والدین در خود هستند و اغلب خود محور می باشند. این والدین خواست و نیاز خود را ارجح به نیاز فرزندان خود می دانند از همین رو نمی توان به هیچ عنوان برای حمایت های عاطفی به آنها تکیه کرد. این موضوع باعث می شود که این والدین احساس همدلی و همدردی با دیگران نیز نداشته باشند.
- متعصب و لجباز: از دیگر ویژگی های این نوع والدین می توان به تعصب بیش از حد آن به نظرات و ارزش های آن ها اشاره کرد.
- انتقاد ناپذیری: این نوع پدر و مادرها به هیچ عنوان تاب شنیدن انتقاد را ندارند و اگر کسی آن ها را نقد کند، واکنش احساسی شدیدی نشان می دهند که برای فرد غیرقابل پیش بینی است.
- عدم ثبات در احساسات عاطفی: والدینی که رفتار سمی از خود بروز می دهند به هیچ عنوان ثباتی در رفتار عاطفی ندارند. آن ها یک لحظه خوش اخلاق و مهربانند و ناگهان می تواند خشمگین و عصبانی شوند. از همین رو فرزندان هیچگاه نمی توانند رفتار والدین خود را پیش بینی کنند.
- دخالت بیجا در امور دیگران: این افراد به خود اجازه می دهند که بی دلیل و بی جا در مسائل دیگران مداخله کنند. آن ها با ایجاد احساس شرمساری یا عذاب وجدان در فرزندان خود سعی می کنند به خواسته های خود برسند. گاهی مقاومت در برابر آن ها می تواند منجر به تنبیه بدنی فرزندان نیز شود.
- کنترلگر: والدینی که سمی هستند شدیدا اطرافیان خود را کنترل می کنند. مسیر تربیت فرزندان توسط آن ها غالبا مستبدانه و کاملا سخت گیرانه و سلطه جویانه است. از همین رو سعی دارند با ترساندن اطرافیان قدرت خود را حفظ کنند.
- عدم پذیرش اشتباهات: این افراد نه تنها هیچگاه زیر بار اشتباهات خود نمی روند، بلکه مقصد تمام مشکلات را دیگران می دانند و تنها کسی که تقصیر کار نیست خودشان هستند.
پیامدهای فرزندپروری سمی چیست؟
شاید برخی تصور کنند، که رفتار سمی آن ها نمی تواند تاثیر خاصی بر فرزندانشان داشته باشد. در حالی که این تصور غلط است و رفتار سمی والدین می تواند تاثیرات منفی زیادی بر فرزندان داشته باشد که مهمترین آن ها عبارت است از:
- سلامت جسمی: رفتارهای سمی جسم کودک را به دلیل تحمل شدید رفتارهای آزاردهنده تهدید می کند. فشار خون، آسم، چاقی، دیابت، مشکلات قلبی و… از جمله این موارد است.
- سلامت روانی: یکی از مهمترین پیامدهای رفتار سمی فرزندپروری می تواند آسیب به روان کودک باشد. افسردگی، خودشیفتگی، نداشتن اعتماد بنفس، استرس شدید و… از مهمترین پیامدهای روانی است که والدین با رفتار سمی به فرزندان خود تحمیل می کنند. کودکانی که رفتارهای سمی والدین را تحمل می کنند غالبا دچار عزت نفس و اعتماد به نفس پایینی هستند از همین رو ممکن است سریعتر از دیگر افراد درگیر اعتیاد… شوند.
چگونه می توانید خود را به عنوان والدین تغییر دهید؟
اگر به عنوان پدر و مادری که احساس می کنید در دسته والدین سمی قرار دارند هستید، پیشنهاد می کنیم، پیش از هر کاری برای تغییر خود و ایجاد احساس آرامش و امنیت روانی فرزندان خود از مشاوره روانشناسی حرفه ای و تخصصی استفاده کنید. این کار به شما کمک می کند، فرایند تغییر رفتار و خلقیات خود را به صورت درست و کاملا اصولی انجام دهید. روان درمانی مهمترین گامی است که می توانید برای تغییر خود بردارید. پس از آن می توانید با رعایت موارد زیر احساس امنیت را به فرزندان خود القا کنید:
- تشویق فرزندان برای اینکه خودشان باشند بدون اینکه خواسته های شما یا دیگران به آنها تحمیل شود و ناچار باشند، رفتار دیگری از خود بروز دهند تا دیگران از آن ها رضایت داشته باشند.
- به کودک خود اختیار عمل دهید تا کاری که دوست دارد و برای او خطری ندارد انجام دهد. اینکار فرزند شما را تشویق به مستقل بودن و عدم کنترل شدن توسط دیگران می کند.
- اشتباه کودک را بپذیرید و نگذارید از ترس، عذاب وجدان یا شرمساری رنج ببرید. اشتباه کودکان بخشی از تجربیاتی است که در تربیت او تاثیر دارد.
- انتظار مناسب با سن فرزندتان داشته باشید. از کودک خود توقع انجام کارها و رفتار بالغانه نداشته باشید.
- حرف زدن با فرزند خود را فراموش نکنید. این حرف زدن ها باعث ایجاد صمیمیت بین شما و فرزندتان می شود و از طرف شما احساس امنیت را به او القا می کند.
- هیچگاه مشکلات و رنج خود را به دوش فرزندان خود نیندازید و آن ها از سنین کودکی درگیر مسایل و مشکلات خود نکنید.
- به خاطر وابستگی به فرزندان خود آن ها را کنترل نکنید. فرزندان شما در آینده دور یا نزدیک باید مستقل از شما زندگی کنند، پس آن ها را به خود و خودتان به آن ها وابستگی شدید نداشته باشید.
نتیجه گیری
بسیاری از والدینی که فرزندانی افسرده، با عزت نفس و اعتماد به نفس پایین، رفتارهای استرسی و… دارند، به دنبال دلایل خاص می گردند. اما غافل از این هستند که ممکن است داشتن رفتارهای سمی آن ها باعث بروز چنین مشکلاتی در کودک آن ها شده است. فرزندپروری مثبت مهارتی است که نیازمند یادگیری است. از آنجا که ممکن است بسیاری از والدین کودکی خوبی تجربه نکرده باشند، ممکن است در مواجهه با فرزندان خود نیز همان تجربیات منفی را رقم بزنند از همین رو استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی بسیار مهم است.
سوالات متداول
1- مهمترین نشانه های والدین با رفتارهای سمی چیست؟
- عدم پذیرش احساسات و تصمیمات فرزندان
- عدم درک فرزند از نظر روحی و جسمی
- احساس برتری نسبت به فرزندان خود
- عدم موفقیت برای برقراری ارتباط دوستانه با فرزندان خود
2- نشانه های والدین سمی چیست؟
- خودمحوری
- کنترلگری
- بی تفاوتی نسبت به دستاوردهای کودک
- مسلط بودن به تصمیمات و انتخاب های کودک
- عدم درک مسائل مناسب یا نامناسب برای درمیان گذاشتن با کودکان
- نداشتن هوش هیجانی
3- بهترین راهکار برای تغییر سمی والدین چیست؟
استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی و رواندرمانی می تواند بهترین راهکار باشد.