را ه های درمان فوبیا و ترس و بررسی انواع آن

فوبیا یا ترس‌های غیر منطقی از موقعیت‌ها، اشیاء یا فعالیت‌های خاص یکی از اختلالات رایج روانی است که می‌تواند زندگی فرد را محدود و سخت کند. این ترس‌ها معمولاً از تجربیات گذشته یا تصورات ذهنی ناشی می‌شوند و می‌توانند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت روان و کیفیت زندگی فرد بگذارند. افراد مبتلا به فوبیا ممکن است از انجام برخی فعالیت‌ها یا حضور در مکان‌هایی که ترس را برایشان به وجود می‌آورد، اجتناب کنند و این اجتناب می‌تواند منجر به مشکلات اجتماعی و شغلی شود. یکی از روش‌های مؤثر در درمان فوبیا، روان درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا با شجاعت و تحت هدایت یک درمانگر، ترس‌های خود را شناسایی کرده و راه‌هایی برای مقابله با آن‌ها پیدا کند. درمان روان به‌ویژه روش‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند به کاهش علائم فوبیا و افزایش اعتماد به نفس فرد کمک کند. این روش‌ها به فرد کمک می‌کنند تا افکار و باورهای منفی خود را تغییر داده و به‌طور تدریجی با موقعیت‌های ترسناک مواجه شود تا به ترس‌های خود غلبه کند. در این مقاله، به بررسی روش‌های مختلف درمان فوبیا و اهمیت درمان‌های روان‌شناختی در این زمینه خواهیم پرداخت.

انواع فوبیا

بسیاری از افراد موقعیت‌ها یا اشیاء خاصی را دوست ندارند، اما در یک فوبیای واقعی، ترس باید در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند. در اینجا به چند مورد از رایج‌ترین فوبیاها یا بعبارتی فوبیا های معروف اشاره می‌کنیم.

1. آگورافوبیا (ترس از شلوغی): یکی از فوبیاهای مختلف که می توان به آن اشاره کرد آگورافوبیا می باشد. در تعریف اینکه ترس از شلوغی یا آگورافوبیا چیست باید گفت که آگورافوبیا ترس از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی است که نمی‌توانید از آنها فرار کنید. کلمه‌ی آگورافوبیا به «ترس از فضاهای باز» اشاره دارد. افراد مبتلا به آگورافوبیا از بودن در جمع یا گیر افتادن در خارج از خانه هراس دارند. آنها اغلب از موقعیت‌های اجتماعی به طور کلی اجتناب می‌کنند و در خانه‌ی خود می‌مانند. بسیاری از افراد مبتلا به آگورافوبیا می‌ترسند که در مکانی که نمی‌توانند فرار کنند دچار اختلال هراس یا پانیک شوند. کسانی که مشکلات مزمن سلامتی دارند ممکن است هراس داشته باشند که در مناطق عمومی یا جایی که هیچ کمکی در دسترس نیست دچار مشکلات پزشکی اورژانسی شوند.
2. هراس اجتماعی: از هراس اجتماعی به عنوان اختلال اضطراب اجتماعی نیز یاد می‌شود. این هراس نوعی نگرانی شدید در مورد موقعیت‌های اجتماعی است و می‌تواند منجر به انزوا شود. یک هراس اجتماعی می‌تواند آنقدر شدید باشد که ساده‌ترین تعاملات مانند سفارش در رستوران یا پاسخ دادن به تلفن، باعث وحشت فرد شود. افراد مبتلا به هراس اجتماعی اغلب از موقعیت‌های عمومی اجتناب می‌کنند.
3. گلوسوفوبیا (ترس از سخنرانی در مقابل جمع): این حالت به عنوان اضطراب در عملکرد یا ترس از صحبت در مقابل مخاطبان شناخته می‌شود. افراد مبتلا به این فوبیا وقتی حتی به این فکر می‌کنند که جلوی گروهی از افراد قرار بگیرند، علائم جسمی شدیدی را از خود نشان می‌دهند. درمان گلوسوفوبیا می‌تواند شامل تراپی یا دارودرمانی باشد.
4. آکروفوبیا (ترس از ارتفاع): آکروفوبیا یا همان ترس از ارتفاع یا بلندی هراسی است. افراد مبتلا به این فوبیا از کوه‌ها، پل‌ها یا طبقات بالاتر ساختمان‌ها دوری می‌کنند. علائم این هراس شامل سرگیجه، گیجی، عرق کردن و احساس بیهوشی یا از دست دادن هوشیاری است.
5. کلاستروفوبیا (تنگنا هراسی): کلاستروفوبیا ترس از فضاهای بسته یا تنگ است که به اصطلاح به آن فوبیا جاهای تنگ یا فوبیا جای تنگ گفته می شود. کلاستروفوبیای شدید اگر مانع از سوار شدن در اتومبیل یا آسانسور شود، می‌تواند ناتوان کننده باشد. اگر به دنبال دکتر خوب برای کلاستروفوبیا هستید می توانید به مطب دکتر مهسا کاشفی زاده جهت تراپی فوبیا مراجعه نمایید.
6. آویوفوبیا: این فوبیا به عنوان ترس از پرواز نیز شناخته می‌شود.
7. دندوفوبیا (ترس از دندانپزشکی): دنتوفوبیا ترس از دندانپزشک یا اقدامات دندانپزشکی است. این فوبیا به طور کلی پس از تجربه‌ای ناخوشایند در مطب دندانپزشکی ایجاد می‌شود. این هراس اگر مانع از دریافت مراقبت‌های لازمِ دندانپزشکی شود، می‌تواند مضر باشد.
8. هموفوبیا: هموفوبیا هراس از خون یا جراحت است. فرد مبتلا به هموفوبیا هنگام تماس با خون خود یا خون شخص دیگر ممکن است بیهوش شود.
9. آراکنوفوبیا (عنکبوت هراسی): آراکنوفوبیا به معنی ترس از عنکبوت است.
10. سینوفوبیا (سگ هراسی): سینوفوبیا ترس از سگ است.
11. اوفیدیوفوبیا (مار هراسی): افراد مبتلا به این فوبیا از مار می‌ترسند.
12. نیکتوفوبیا (ترس از تاریکی) این فوبیا ترس از شب یا تاریکی است. تقریباً همیشه به عنوان یک ترس معمولی در دوران کودکی شروع می‌شود. هنگامی که این ترس از مرز نوجوانی عبور کند، به عنوان یک فوبیا شناخته می‌شود.

درمان فوبیای اجتماعی

1- تراپی:

بهترین راه برای درمان اضطراب اجتماعی، رفتار درمانی شناختی یا دارو – و اغلب هر دو است. این هراس به طور کلی به حدود 12 تا 16 جلسه درمانی نیاز دارد. هدف این است که اعتماد به نفس ایجاد کنید، مهارت‌هایی را بیاموزید که به شما کمک می‌کنند موقعیت‌هایی را که بیشتر شما را می‌ترسانند مدیریت کنید، و سپس وارد دنیای بیرون شوید. کار گروهی در درمان اضطراب اجتماعی بسیار مهم است. شما و مشاور خود با هم کار خواهید کرد تا افکار منفی خود را شناسایی کرده و شروع به تغییر آنها کنید. شما باید به جای آنچه در گذشته اتفاق افتاده، بر زمان حال تمرکز کنید. شما ممکن است به عنوان بخشی از درمان خود، نقش آفرینی و مهارت‌های اجتماعی را آموزش ببینید. شاید در مورد سخنرانی عمومی چیزهایی را بیاموزید یا نحوه حرکت در یک گروه غریبه را یاد بگیرید. بین جلسات، شما به تنهایی تمرین می‌کنید. بخش بزرگی از بهبود وضعیت مراقبت از خود است. اگر ورزش کنید، به اندازه کافی بخوابید و الکل و کافئین را محدود کنید، تمرکز بیشتری بر روی چالش‌های روانیِ درمان خواهید داشت.

2- دارو درمانی

پزشک شما ممکن است داروهای ضد افسردگی را برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی پیشنهاد کند. به طور مثال، او ممکن است داروهای معروف به SSRIs (مهار کننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین) را تجویز کند، مانند:

• فلوکستین (پروزاک)
• پاروکستین (پاکسیل)
• سرترالین (زولوفت)

پزشک شما همچنین ممکن است داروهای ضد افسردگی به نام SNRIs (مهار کننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین) را پیشنهاد کند. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:

• دولوکستین (سیمبالتا)
• ونلافاکسین (افکسور)

به خاطر داشته باشید که دارو به تنهایی یک راه حل سریع برای اضطراب شما نخواهد بود. باید منتظر بمانید تا اثر بگذارد – 2 تا 6 هفته خوب است. و ممکن است مدتی طول بکشد تا عوارض جانبی آن مشخص شود. برخی از افراد می‌توانند پس از چند ماه دارو را کنار بگذارند و برخی دیگر نیز در صورت عود علائم خود باید آن را مصرف کنند. ممکن است متوجه شوید که اولین دوره درمان تمام اضطراب شما را کاهش می‌دهد. یا شاید مسیر طولانی‌تری را در پیش داشته باشید. اما برداشتن اولین گام‌ها شما را به سمت یک زندگی با استرس کمتر هدایت می‌کند.

درمان فوبیای ترس از بیماری

در حالی که فوبیاهای خاص همیشه نیازی به درمان ندارند، نوسوفوبیا می‌تواند شامل ترس از رفتن به جایی باشد که ممکن است در معرض بیماری خاصی قرار بگیرید. این فوبیا می‌تواند کار، مدرسه رفتن یا رفع سایر نیازها را با مشکل مواجه کند. درمان می‌تواند برای فوبیاهای خاص بسیار مفید باشد. دو نوع اصلی درمان مورد استفاده عبارتند از: درمان از راه مواجهه و رفتار درمانی شناختی.

1- درمان از راه مواجهه

این رویکرد در محیط امن درمان شما را در معرض چیزی قرار می‌دهد که از آن می‌ترسید. درمانگر شما با کمک تکنیک‌هایی مثل مدیتیشن یا ریلکسیشن، به شما کمک می‌کند تا بر اضطراب و ناراحتی که در هنگام فکر کردن به بیماری با آن مواجه می‌شوید غلبه کنید. بهتر است اینکار زیر نظر روانشناس انجام شود. این مواجهه ممکن است شامل تماشای اخبار مربوط به شیوع بیماری، مطالعه در مورد بیماری‌های مختلف، یا گذراندن وقت در افراد مبتلا به این بیماری باشد، در صورتی که بیماری آنها مسری نباشد.

2- رفتار درمانی شناختی (CBT)

درمان مفید دیگر CBT است. اگرچه ممکن است درمانگر شما میزان قرار گرفتن در معرض درمان را در نظر بگیرد، CBT عمدتاً بر آموزش تشخیص و به چالش کشیدنِ افکار و ترس‌های غیر منطقی تمرکز دارد. هنگامی که شروع به نگرانی در مورد بیماری می‌کنید، ممکن است متوقف شوید و به این فکر کنید که آیا افکارتان منطقی است. تجدیدنظر در مورد افکار غیر منطقی یا ناراحت کننده می‌تواند به بهبود اضطراب کمک کند. یکی دیگر از جنبه‌های مهم درمان برای نوسوفوبیا کمک به کاهش نیاز شما به اطمینان از عدم وجود بیماری خاص است. یک درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا ابزار مقابله‌ای بهتری را توسعه دهید که وقتی به دنبال اطمینان خاطر از سوی دیگران هستید می‌توانید به آنها اعتماد کنید.

3- دارو درمانی

در حالی که هیچ دارویی وجود ندارد که به طور خاص فوبیای خاصی را درمان کند، برخی از داروها می‌‎توانند علائم ترس و اضطراب را کاهش دهند و در صورت مصرف در کنار درمان ممکن است مفید باشند. پزشک ممکن است مسدود کننده‌های بتا یا بنزودیازپین‌ها را برای مصرف کوتاه مدت یا گاه به گاه تجویز کند:

• مسدود کننده‌های بتا به کاهش علائم جسمانی اضطراب کمک می‌کنند. به طور مثال، آنها می‌توانند به شما در حفظ ضربان قلب ثابت و جلوگیری از افزایش فشار خون کمک کنند.
• بنزودیازپین‌ها نوعی آرامبخش هستند که می‌توانند به کاهش علائم اضطراب کمک کنند. آنها می‌توانند اعتیادآور باشند، بنابراین قرار نیست برای مدت طولانی مورد استفاده قرار گیرند.

درمان فوبیای ترس از جمع

تراپی اولین شکل درمان انوکلوفوبیا یا ترس از جمع است. این درمان ممکن است شامل ترکیبی از گفتار درمانی و تکنیک‌های حساسیت‌زدایی باشد، مانند موارد زیر:

• رفتار درمانی شناختی (CBT):CBT نوعی گفتگو درمانی است که به شما کمک می‌کند تا ترس‌های خود را از بین ببرید و یاد بگیرید که چگونه عادات غیر منطقی را با عادت‌های منطقی جایگزین کنید.
• درمان از راه مواجهه: در این شکل از حساسیت‌زدایی، شما به تدریج در معرض جمعیت قرار می‌گیرید. حتی ممکن است درمانگر شما را همراهی کند.
• فناوری واقعیت مجازی: این شکلِ نوظهور از درمان از راه مواجهه ممکن است به شما کمک کند تا خود را در جمعیت تصور کنید بدون اینکه واقعاً در آن حضور فیزیکی داشته باشید.
• درمان بصری: با درمان بصری، عکس‌ها و تصاویری از جمعیت به شما نشان داده می‌شود تا قبل از مواجهه با زندگی واقعی، طرز فکر خود را تغییر دهید.
• گروه درمانی: گروه درمانی می‌تواند شما را با افراد دیگری که دچار فوبیا هستند، ارتباط دهد.

داروهای درمان فوبیا

به طور کلی درمان روان با استفاده از درمان از راه مواجهه برای درمان فوبیاهای خاص موفق است. با این حال، گاهی اوقات داروها می‌توانند به کاهش علائم اضطراب و وحشت ناشی از فکر کردن یا قرار گرفتن در معرض شی یا موقعیتی که از آن می‌ترسید، کمک کنند و منجر به درمان فوبیا شوند. داروها ممکن است در طول درمان اولیه یا برای مصرف کوتاه مدت در موقعیت‌های خاص و نادر مورد استفاده قرار گیرند، مانند پرواز با هواپیما، صحبت در جمع یا انجام یک روش MRI. داروها عبارتند از:

• مسدود کننده‌های بتا: این داروها اثرات تحریک کننده‌ی آدرنالین مانند افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون، تپش قلب و لرزش صدا و اندام که ناشی از اضطراب است را مسدود می‌کنند.
• مسکن‌ها: داروهایی به نام بنزودیازپین‌ها با کاهش میزان اضطراب به آرامش شما کمک می‌کنند. از داروهای آرامبخش با احتیاط استفاده می‌شود زیرا می‌توانند اعتیادآور باشند و در صورت سابقه وابستگی به الکل یا مواد مخدر باید از آنها اجتناب شود.

تشخیص فوبیا به چه شکلی انجام میشود؟

تشخیص فوبیای خاص به‌طور معمول از طریق یک مصاحبه بالینی جامع و بر اساس دستورالعمل‌های تشخیصی صورت می‌گیرد. در این فرایند، پزشک یا متخصص بهداشت روان ابتدا از شما درباره علائم فوبیا و تأثیر آن‌ها بر زندگی روزمره شما سؤال می‌کند. او همچنین به جمع‌آوری اطلاعات دقیق از تاریخچه پزشکی، روانپزشکی و اجتماعی شما می‌پردازد تا تصویر کاملی از وضعیت شما بدست آورد. در این مراحل، ممکن است پزشک از معیارهای تشخیصی موجود در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، که توسط انجمن روانپزشکان آمریکا منتشر شده است، استفاده کند. این معیارها به‌طور دقیق و علمی اختلالات روانی مختلف، از جمله فوبیاهای خاص، را شناسایی و طبقه‌بندی می‌کنند. برای بسیاری از افراد، مراجعه به یک متخصص بهداشت روان می‌تواند اولین گام در مسیر درمان باشد. همچنین، در دنیای امروز، بسیاری از افراد به دلیل محدودیت‌های زمانی یا جغرافیایی به خدمات مشاوره آنلاین روی می‌آورند. این نوع مشاوره به شما این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به حضور فیزیکی در مطب، از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند شوید و درمان‌های مربوط به فوبیا و سایر مشکلات روانی را در محیطی راحت و خصوصی دریافت کنید. مشاوره آنلاین می‌تواند همان‌قدر مؤثر باشد که مشاوره حضوری، به‌ویژه برای افرادی که دسترسی به مشاوران محلی ندارند یا از تحرک محدود برخوردارند.

علائم فوبیا چیست؟

فرد مبتلا به فوبیا علائم زیر را تجربه می‌کند. آنها در اکثر فوبیاها رایج هستند:

• احساس اضطراب غیرقابل کنترل هنگامی که فرد در معرض منبع ترس قرار می‌گیرد
• این احساس که به هر قیمتی باید از منبع آن ترس اجتناب شود
• عدم عملکرد صحیح در مواجهه با محرک
• تأیید اینکه ترس غیرمنطقی، نامعقول و اغراق‌آمیز است، همراه با ناتوانی در کنترل احساسات

وقتی فرد در معرض فوبیای خود قرار می‌گیرد، احتمالاً دچار احساس وحشت و اضطراب شدید می‌شود. آثار فیزیکی این احساسات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تعریق
• تنفس غیر طبیعی
• تپش قلب
• لرزش
• گرگرفتگی یا لرز
• احساس خفگی
• درد قفسه سینه یا گرفتگی
• دلشوره داشتن
• سوزن و سوزن
• خشکی دهان
• سردرگمی و گمراهی
• حالت تهوع
• سرگیجه
• سردرد

علائم فوبیا معمولاً با احساس اضطراب یا ترس شدید همراه هستند که حتی با فکر کردن به موضوع فوبیا نیز ممکن است شدت پیدا کنند. این اضطراب می‌تواند در افراد به شکل‌های مختلفی ظاهر شود و در بعضی از افراد باعث واکنش‌های فیزیکی مثل تعریق زیاد، تند شدن ضربان قلب و حتی لرزش بدن شود. در کودکان، علائم فوبیا می‌توانند به صورت رفتاری نمایان شوند. برای مثال، کودکان ممکن است در مواجهه با موضوع یا موقعیت ترسناک، گریه کنند، به شدت وابسته به والدین خود شوند یا تلاش کنند تا پشت پاهای والدین یا اشیاء دیگر پنهان شوند. علاوه بر این، برخی کودکان به دلیل احساس ناامنی و ترس شدید ممکن است رفتارهای عصبانی و پرخاشگرانه از خود نشان دهند. این واکنش‌ها معمولاً ناشی از ترس عمیق از موضوع فوبیا است که به طور ناخودآگاه در ذهن کودک شکل می‌گیرد. در بزرگسالان نیز فوبیا می‌تواند منجر به اختلالات اضطرابی جدی‌تری شود که بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. برای کسانی که در روابط خود نیز با چنین اضطراب‌هایی مواجه هستند، مشاوره ازدواج می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا درک بهتری از یکدیگر پیدا کنند و روش‌های موثری برای مدیریت اضطراب و ترس‌های مربوط به فوبیا پیدا کنند. این مشاوره می‌تواند به تقویت رابطه و کاهش استرس‌های ناشی از فوبیا کمک کند.

چه زمانی برای درمان فوبیا به پزشک یا مشاور روانشناسی مراجعه کنیم؟

اگر سال‌هاست که با علائم فوبیا دست و پنجه نرم می‌کنید و این ترس‌ها به حدی شدید شده‌اند که کیفیت زندگی شما را تحت تأثیر قرار داده و به مشکلات مختلفی در روابط شخصی یا شغلی‌تان منجر شده‌اند، مهم‌ترین قدم را برای درمان برداشته‌اید. تصمیم گرفتن برای دریافت کمک حرفه‌ای در این شرایط نشان‌دهنده این است که شما به بهبود و بازگشت به زندگی طبیعی خود اهمیت می‌دهید. اولین گام این است که با پزشک مراقبت‌های اولیه خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند با بررسی وضعیت شما و علائم‌تان، به‌طور دقیق‌تر درک کند که مشکل شما از کجا نشأت می‌گیرد و به‌طور مؤثر برای درمان آن اقدام کند. بسته به شرایط خاص شما، پزشک ممکن است شما را برای ارزیابی و درمان به یک متخصص بهداشت روان ارجاع دهد. در این مرحله، دریافت مشاوره افسردگی و مشاوره روان‌شناسی می‌تواند به شما کمک کند تا از افکار و احساسات منفی‌تان عبور کنید و تکنیک‌های مقابله با ترس‌های خود را بیاموزید. درمان‌های روان‌شناختی می‌توانند به شما کمک کنند تا به‌طور تدریجی با موقعیت‌های ترس‌آور مواجه شوید و با آن‌ها کنار بیایید. به یاد داشته باشید که کمک گرفتن از متخصصان و دریافت مشاوره، به ویژه در موارد فوبیا، گامی مهم در بهبود سلامت روان شما است.

نتیجه گیری

در نهایت، درمان فوبیا نیازمند رویکردهای تخصصی و صبورانه است تا فرد بتواند به تدریج بر ترس‌های خود غلبه کند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد. فوبیا نه تنها بر جنبه‌های روانی فرد تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند موجب مشکلات اجتماعی و شغلی نیز شود. یکی از روش‌های مؤثر در درمان فوبیا، دریافت مشاوره فردی است که در آن فرد با کمک یک مشاور روان‌شناس یا روان‌درمانگر، به بررسی ریشه‌های ترس‌های خود می‌پردازد و راهکارهایی برای مقابله با آن‌ها می‌آموزد. در این زمینه، دکتر مهسا کاشفی زاده به‌عنوان یکی از بهترین روان درمانگران و مشاوران فردی، با استفاده از تکنیک‌های علمی و مؤثر، به افراد کمک می‌کند تا از فوبیاهای خود رهایی یابند. مشاوره، به افراد این امکان را می‌دهد که ترس‌های خود را شناسایی کرده و به‌طور گام‌به‌گام با آن‌ها مقابله کنند. با درمان به‌موقع و مؤثر، فرد می‌تواند زندگی آزادتر و بدون ترس‌های غیرمنطقی را تجربه کند. در نهایت، توجه به سلامت روان و دریافت حمایت‌های حرفه‌ای می‌تواند به افراد کمک کند تا به آرامش روانی و بهبودی دست یابند.