بسیاری از زنانی که تجربه مادر شدن دارند، به خوبی با مقوله ای به نام افسردگی بعد از زایمان آشنا هستند. حتما شما هم به وفور درباره آن شنیده اید. دلیل این افسردگی در موارد زیادی می تواند به دلیل تغییرات شدید زندگی، هورمون ها، مسئولیت های جدید و حتی مشکلات روحی و روانی فرد باشد. از همین رو توصیه می شود در صورتی که فرد احساس شدید افسردگی بعد از زایمان دارد، با دیدن علائم آن برای درمان از کمک مشاوره روانشناسی استفاده کند. در این مقاله نیز سعی داریم شما را با این مشکل و علائم و عللی که باعث بروز آن می شود، آشنا کنیم.
افسردگی بعد از زایمان چیست؟
تولد نوزاد توام با احساسات قوی و بسیار پرقدرت برای مادر است. احساساتی که سرشار از هیجان، شادی، ترس و اضطراب از شرایط جدید و مسئولیت هایی است که تا پیش از آن تجربه ای درباره آن نداشته است. فوران این احساسات در نهایت منجر به بروز افسردگی بعد از زایمان می شود. چیزی که شاید کمتر بشود آن را باور کرد. از جمله مواردی که نشان می دهد یک مادر به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده شامل بروز نوسانات خلقی، گریه و مشکل در خواب است. نکته مهمی که لازم است بدانید اینکه این نوع افسردگی ممکن است دو یا سه روز پس از زایمان در مادر ایجاد شود. به طور معمول این احساس طی دو هفته بهبود پیدا می کند. اما در برخی از مادران این افسردگی می تواند زمان طولانی به طول بینجامد. در این شرایط افسردگی ایجاد شده می تواند مشکل ساز شود.
علل ایجاد افسردگی پس از زایمان
علل و عوامل مختلفی دست به دست هم می دهد، و در نهایت منجر به بروز افسردگی در مادران پس از زایمان می شود. از مهمترین این علل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وجود سابقه ژنتیکی و خانوادگی افسردگی پس از زایمان یا داشتن فرد مبتلا به اختلال دوقطبی
- تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی
- مسائل عاطفی توام با داشتن استرس و اضطراب
- مشکلات مالی شدید
- نداشتن حامل
- تجربه بیماری یا فقدان
- بارداری ناخواسته و بدون برنامه
- مشکل در روابط زناشویی
- تجربه حوادث پر استرس در دوران بارداری و زایمان
- سابقه افسردگی
علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان
زمانی که فرد پس از زایمان افسرده می شود، علائمی را از خود بروز می دهد، که این علائم نشان دهنده نیاز وی به کمک یک روان درمانگر است. این علائم و نشانه ها عبارت است از:
- نوسانات خلقی شدید
- بروز خلق افسرده
- گریه کردن مداوم
- عدم توانایی در برقراری ارتباط با نوزاد
- دوری از خانواده و دوستان
- کم شدن یا زیاد شدن اشتها
- بروز بیخوابی یا اختلالات خواب
- خستگی شدید و کمبود انرژی
- از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت هایی که فرد علاقمند به آن بوده
- تحریک پذیری و عصبانیت های ناگهانی
- احساس مادر خوب نبودن
- یاس و ناامیدی
- احساس شرم و بی ارزشی
- عدم تمرکز
- بی قراری
- اضطراب و حملات پانیک
- افکار آسیب زننده به خود یا نوزاد
- فکر خودکشی یا مرگ
هرچه میزان این علائم در فرد بیشتر باشد، نشان دهنده هشدار و نیاز وی برای دریافت کمک از رواندرمانگر می باشد. مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده عضو انجمن علمی روانشناسان ایران، آماده ارائه انواع خدمات روانشناسی مانند مشاوره خانواده، ارائه مشاوره های حضوری، تلفنی و مشاوره آنلاین به مراجعان است. در صورت نیاز برای رزرو وقت مشاوره با کارشناسان این مرکز تماس بگیرید
تشخیص افسردگی بعد از زایمان چگونه است؟
برای اینکه افسردگی بعد از زایمان در فرد تشخیص داده شود، باید تست ها و آزمایشات تخصصی توسط روانشناس یا روانپزشک انجام شود. در اغلب موارد اطرافیان پس از دو هفته از زمان زایمان می توانند با مشاهده علائم افسردگی در مادر برای کمک به او اقدام کنند. هر چه مدت زمان بروز افسردگی در مادر طولانی تر می شود، علائمی که فرد از خود بروز می دهد تشدید می شود. از همین رو تشخیص به موقع و زودهنگام می تواند روند درمانی را تسریع کند.
درمان افسردگی بعد از زایمان و مدیریت آن
اگر احساس کردید شما یا اطرافیانتان پس از زایمان از افسردگی رنج می برند، نگران نباشید. راه های درمانی مختلفی برای این موضوع وجود دارد. از مهمترین راهکارهای درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از روش های درمان های روانشناختی مانند روان درمانی
- استفاده از CBT فشرده
- استفاده از درمان های مختلف مانند ماساژ درمانی
- استفاده از داروهای مختلف
- تنها نماندن مادر
- کمک به درمان استرس
بیماری‌های همراه با افسردگی بعد از زایمان
مادرانی که پس از زایمان با مشکل افسردگی دست و پنجه نرم می کنند، ممکن است همزمان با این مشکل به بیماری های دیگر نیز مبتلا شوند. این بیماری ها شامل موارد زیر می باشد:
- اندوه ناشی از نوزاد
- روان پریشی
- اختلالات خواب
- استرس و اضطراب شدید
پیشگیری از افسردگی بعد از زایمان ممکن است؟
یکی از نکات مهمی که باید درباره افسردگی بعد از زایمان بدانید، این است که بروز این مشکل قابل پیشگیری است. برای این منظور کافی است فرد در طول دوران بارداری از کمک های مشاوره فردی برای دوران پس از زایمان خود استفاده کند. همچنین در صورتی که پزشک احساس کرد بیمار مستعد افسردگی پس از زایمان است از طریق پرسشنامه غربالگری افسردگی می تواند از روش دارو درمانی برای مادر استفاده کنید.
گذراندن تست غربالگری علائم افسردگی نیز کمک می کند تا مادر پس از زایمان سریع تر وارد چرخه درمان افسردگی شود. مادری که در دوران بارداری استرس و اضطراب زیادی را متحمل می شود، می تواند به کمک روان درمانگر با مدیریت استرس از بروز افسردگی پس از دوران زایمان خود پیشگیری کند.
تفاوت افسردگی بعد از زایمان با اندوه ناشی از نوزاد و سایکوز پس از زایمان چیست؟
علاوه بر مشکل افسردگی که ممکن است مادران پس از زایمان با آن مواجه شوند، برخی از مشکلات روحی و روانی دیگر مانند بیماری سایکوز یا روان پریشی نیز ممکن است در آن ها ایجاد شود. البته نگران نباشید، بروز این بیماری به ندرت رخ می دهد، اما در مواردی ممکن است آن را با افسردگی اشتباه بگیرند از مهمترین علائمی که روان پریشی را از افسردگی پس از زایمان تفکیک می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن توهم و هذیان
- بی اشتهایی زیاد
- بروز اختلالات خواب
- انرژی زیاد مادر توام با ناراحتی
- احساسات پارانوئیدی
- بروز افکار وسواسی درباره کودک
- احساس سردرگمی در مادر
- تلاش برای آسیب به خود یا کودک
در نظر داشته باشید در صورتی که مادر به این عارضه مبتلا باشد در صورت بی نتیجه بودن دارودرمانی، استفاده از درمان الکتروشوک ضروری است.
نتیجه گیری
افسردگی بعد از زایمان یکی از مهمترین و البته شایع ترین مشکلاتی است که مادران آن را تجربه می کنند. این افسردگی می تواند دو یا سه روز پس از زایمان خود را نشان دهد، اما به طور طبیعی پس از دو هفته علائم آن رو به بهبودی می رود. در صورتی که این مشکل مدت زمان بیشتری مادر را درگیر کرد، در این شرایط مداخلات درمانی نیاز است. مرکز مشاوره دکتر مهسا کاشفی زاده آماده ارائه خدمات مشاوره ای در این زمینه و نیز دیگر زمینه های روانشناسی مانند خانواده، فردی، کودک، مهاجرت، طلاق و… نیز می باشد.
سوالات متداول
1- روان پریشی پس از زایمان چه علائمی دارد؟
- داشتن توهم و هذیان
- بی اشتهایی زیاد
- بروز اختلالات خواب
- انرژی زیاد مادر توام با ناراحتی
- احساسات پارانوئیدی
- بروز افکار وسواسی درباره کودک
- احساس سردرگمی در مادر
- تلاش برای آسیب به خود یا کودک
2- افسردگی پس از زایمان چه دلایلی دارد؟
- تغییرات فیزیولوژیکی و هورمونی
- مسائل عاطفی توام با داشتن استرس و اضطراب
- مشکلات مالی شدید
- نداشتن حامل
- تجربه بیماری یا فقدان
- بارداری ناخواسته و بدون برنامه
- مشکل در روابط زناشویی
- تجربه حوادث پر استرس در دوران بارداری و زایمان
- سابقه افسردگی
3- بیماری های توام با افسردگی پس از زایمان چیست؟
- اندوه ناشی از نوزاد
- روان پریشی
- اختلالات در خواب فرد
- استرس و اضطراب شدید